- Sperziebonen kweken
- Bonenrassen
- Oogsten en bewaren van kidneybonen
- Ingrediënten en toepassingen van bruine bonen in de keuken
- Veel voorkomende plagen en ziekten van kidneybonen
Help de ontwikkeling van de site en deelt het artikel met vrienden!
Bonen zijn niet alleen rijk aan eiwitten en daarom bijzonder gezond. Ze smaken heerlijk en het is gemakkelijk om ze in je eigen tuin te kweken met onze tips.
Zelfs als je niet denkt van de pure vorm, doe er kidneybonen (Phaseolus vulgaris) en snijbonen (Phaseolus coccineus ) staan voor twee verschillende soorten bonen. Vaker wordt de tuinboon ook wel sperzieboon, bosboon of stokboon genoemd.
Naast de tuinboon is de kidneyboon een van de plantaardige eiwitbronnen. De korrels van de kidneyboon bevatten gemiddeld 21% eiwit, overtroffen door de tuinboon tot wel 30%. Alleen sojabonen overtreffen dit eiwitgeh alte. De sojatrend heeft waarschijnlijk ook de daling van de bonenconsumptie in Duitsland veroorzaakt. Maar het hoeft niet altijd het sojaproduct uit het buitenland te zijn. Omdat de tuinboon heel goed groeit in de plaatselijke tuin. Dit kan ook een reden zijn waarom deze boonsoort door de Vereniging tot Behoud van Gewasdiversiteit is uitgeroepen tot Groente van het Jaar 2004.
Sperziebonen kweken
De gewone boon houdt van zonnig en warm. Er kunnen ook halfschaduwrijke locaties worden gekozen. Hier is de oogst echter later, wat een probleem kan worden als je de boon als een vorige oogst wilt laten groeien. Als je de bonen vroeg zaait, kun je na de zomeroogst meer groenten planten. Deze groente moet geschikt zijn als vervolgteelt. Een groot voordeel van de tuinboon als voorgaande teelt is dat hij stikstof uit de lucht in zijn wortelgebied bindt. Om precies te zijn, dit wordt gedaan door bacteriën waarmee de kidneyboon en andere zogenaamde peulvruchten in symbiose leven.
De grond moet los en humusrijk zijn. Onze turfvrije Plantura biologische tomaten- en groentegrond is bijzonder geschikt voor de teelt van bonen. Dit zorgt voor een optimale toevoer van voedingsstoffen. Hierdoor hoeven bonen niet meer te worden bemest. Regelmatig water geven op droge lentedagen is veel belangrijker.
Het zaaien van de bonen kan het beste worden gedaanvanaf half mei. De jonge planten verdragen geen vorst. Als u de tuinboon als vorig gewas in Duitsland wilt telen, heeft u de voorkeur aan planten op uw eigen vensterbank. Het maakt niet uit in welke van de twee gevallen de korrels 5 cm diep in de grond worden gestoken. Als de planten al 10 tot 15 cm hoog zijn en al buiten staan, kan er wat aarde rond de planten worden opgestapeld. Vocht wordt beter in de bodem opgeslagen en vooral de planten krijgen stabiliteit. Vanaf deze maat hebben snijbonen ook een klimhulp nodig. Je kunt deze kopen of zelf maken van bamboe- of hazelnootscheuten. De behoefte aan een trellis maakt het kweken van poolbonen ingewikkelder dan bushbonen, die het goed doen zonder enige andere ondersteuning.
Bonenrassen
In het geval van snijbonen wordt de groeiwijze gebruikt om de variëteiten te verkleinen. Zo worden de (on)bepaalde bonen in de volksmond bushbonen genoemd omdat ze een beperkte groei hebben. De sterk groeiende, zwak tot sterk kronkelende soorten worden meestal poolbonen genoemd. In technisch jargon zijn filetbonen (vlezige peul die kan worden gegeten), kernbonen (zaden worden gedroogd tot ze verder worden verwerkt) en kabeljauwbonen, die in het geding zijn bij de eerste twee toepassingen.
Een uitgebreid overzicht van de verschillende soorten tuinbonen vindt u hier.
Bush Bean-variëteiten
- Amethist: violetkleurige peulen, snoerloos en productief; compacte groei maakt teelt op het balkon mogelijk.
- Berggold: Franse boon met een gele peul zonder draad; beproefde variëteit met goed aroma en compacte groei.
- Bluevetta: violetzwarte peulen; intens goede smaak.
- Borlotto (rosso): opvallende rood-wit gespikkelde peulen met roodbruine kernen; goed om te drogen; laat rijpend.
- Borlotto Di Vigevano: zeer productief ras; gevlekt crèmerood; draadloos.
- Brittle Wax: vroeg rijpende, lichtgele variëteit met lichtzwart gespikkelde pitten; goede smaak.
- Brown Dutch: uitzonderlijke variëteit met groene peulen en koffiebruine zaden.
- Dikke vlezige was: goudgele, draadloze variant met lichtgekleurde kernen.
- Paarse Tipi: donkerpaarse en draadloze variant; zeer aromatisch; 15 cm lange en aromatische peulen.
- Speedy: zeer vroeg rijpende bosbonenvariëteit met rijke groene peulen; goede weerstand tegen brand- en vetvlekken.
runner bonen-variëteit
- Blauhilde: snaarloze, donkerpaarse snijbonen met een zeer aromatische smaak; robuuste groei en resistent tegen verschillende ziekten.
- Anellino Giallo: laat rijpende, Italiaanse variëteit met goudgele peulen en rode zaden met kleine witte spikkels; optisch zeer opvallend, aangezien de huls duidelijk gebogen is (deels halfrond).
- Borlotto Lingua Di Fuoco 3: Italiaanse variëteit met vurig rode en licht gespikkelde peulen; crèmekleurige kernen met rode spikkels.
- Eva: vroegrijpe snijbonen met groene peulen en zeer lange peulen (tot 30 cm); hoge opbrengst en zeer aromatisch.
- Goldmarie: een van de vroegste snijbonen met gele peulen; draadloos en vlezig met een goed aroma; robuuste groei.
- Mombacher Speck: vroegrijpe en hoogproductieve variëteit met groene peulen; een klassieker die de tand des tijds heeft doorstaan.
- Neckarkönigin: traditionele en zeer productieve variëteit met een delicate textuur en goede smaak; lichtgroene, zeer lange peulen; robuust en resistent tegen het mozaïekvirus.
- Smeraldo: snijbonen met zeer lange en zeer brede peulen; licht groen; vroege rijping en zeer goede smaak.
Oogsten en bewaren van kidneybonen
Afhankelijk van zaai, standplaats en klimaatzone kunnen de bonen vanaf eind juni buiten geoogst worden, de latere rassen tot oktober. Als u zich het zoeken bij het oogsten wilt besparen, moet u variëteiten gebruiken die peulen boven het gebladerte vormen. Zo zie je snel welke peulen klaar zijn om geoogst te worden en wordt het plukken navenant makkelijker. Hoe eerder je de peulen oogst, hoe malser ze zijn. Vooral bij rassen die niet snaarloos zijn, moeten ze worden geoogst terwijl ze nog mals zijn en geen slierten hebben ontwikkeld. Dit stimuleert ook hernieuwde vruchtvorming.
De peulen kunnen een paar dagen in de koelkast worden bewaard. Als u meer oogst dan u kunt gebruiken, kunnen de overtollige peulen ook worden ingevroren. Sommigen laten de peulen liever in zuur water weken. Naar onze mening verdunt dit echter de fijne smaak van de kidneyboon te veel. Een andere methode die een beetje vergeten is, is drogen. De peulen zijn daarom duurzamer en kunnen bijzonder goed worden gebruikt voor stoofschotels en soepen.
Ingrediënten en toepassingen van bruine bonen in de keuken
De pitten van sperziebonen en snijbonen bevatten veel eiwitten. Extra inbegrepende peulen en pitten bevatten ook mineralen zoals kalium, calcium, magnesium en ijzer, evenals een aantal vitamines (A, B, C, E) en aminozuren. Daarom mogen de bonen niet te lang gekookt of gebakken worden. Het bevat ook koolhydraten, waarvan sommige niet door mensen kunnen worden afgebroken. Deze polysachariden kunnen ook een opgeblazen gevoel veroorzaken.
Bonen mogen over het algemeen niet rauw worden gegeten, omdat ze in deze staat enigszins giftig zijn. Kook de peulen ongeveer 10 minuten in heet water (voeg wat zout toe!) of bak de peulen met een beetje water en vet. Bonen zijn geschikt voor allerlei gerechten: als bijgerecht bij salades, bij hartige gerechten zoals gegrilde steaks of braadstukken of in soepen.
Veel voorkomende plagen en ziekten van kidneybonen
Bonen kweken in je eigen tuin is heel leuk. Desalniettemin moeten de planten regelmatig worden gecontroleerd op ziekten en plagen.
De brand- en vetvlekkenziekte manifesteert zich als zwarte vlekken of transparante, wasachtige/vette vlekken op het gebladerte. Als de schimmelaantasting niet meer in bedwang kan worden gehouden, dient de aangetaste plant direct bij het restafval te worden gedeponeerd. Er mogen gedurende ten minste drie tot vier jaar geen bonen meer op dezelfde locatie worden geplant. Dit komt omdat de ziekteverwekker een aantal jaren in de bodem kan overleven en een nieuwe infectie kan veroorzaken.
Bonenvlieg (Phorbia platura) legt haar eieren op planten. De maden vallen zaden en jonge zaailingen aan, wat resulteert in aanzienlijke groeiproblemen. Een besmetting kan worden voorkomen. Ten eerste mogen bonen niet worden verbouwd na een eerdere oogst van spinazie of aardappelen. Er mogen geen bonen worden gezaaid of geplant op vers uitgemeste grond. Het is bekend dat de geur van mest vliegen aantrekt - dit geldt ook voor de bonenvlieg. Jonge planten kunnen worden afgedekt met een groentebeschermingsnet. Als je de bonen liever op de vensterbank hebt en eerst grotere planten in het bed plant, is een besmetting met de bonenvlieg onwaarschijnlijk. Insecticiden kunnen ook helpen bij een plaag. Maar of u deze pesticiden in uw moestuin wilt gebruiken, moet zorgvuldig worden overwogen.
Bonen kunnen ook last hebben van het mozaïekvirus. Dit wordt overgedragen door bijvoorbeeld bladluizen, daarom moet u snel handelen bij een luizen- of insectenplaag. Aangetaste bladeren verkleurenwordt geelachtig. In het meer gevorderde stadium ontwikkelt zich licht tot donkergroene verkleuring op de bladeren. Het virus is niet direct te bestrijden. Of je gebruikt resistente, nieuwere rassen of je probeert de drager (zuigende insecten) te bestrijden.
Bonenroest, een schimmelziekte, is te zien aan de onderkant van het blad. Hier vormen zich witgele puisten. De besmetting verergert en uiteindelijk verliezen de aangetaste planten hun bladeren. Het is soms ook mogelijk dat de bonenroest op de peulen springt. Over het algemeen worden poolbonen meer aangetast dan bosbonen. Na een besmetting moet het klimhulpmiddel een paar jaar worden weggezet of worden gedesinfecteerd met industriële alcohol.