Hoe herken je de herfstkrokus? Is hij ook geschikt voor in de tuin en waar moet je op letten bij de mooie plant? Ontdek hier alles over de herfstkrokus.
Als in de vroege herfst de eerste bladeren vallen, brengt de herfstkrokus (Colchicum autumnale) weer kleur in het landschap. De bleke violette bloemen zijn dan zowel in open weiden als in schaarse bossen te zien en brengen een vleugje lente in het landschap dat zich voorbereidt op de winter. Maar ook als sierplant in de eigen tuin is de herfstkrokus te bewonderen. Maar wees hier voorzichtig: De herfstkrokus is zeer giftig en werd in 2010 zelfs verkozen tot "giftige Plant van het Jaar". Meer interessante feiten en tips over hoe om te gaan met de tijdloze plant vind je hier.
Herfstkrokus: herkomst en kenmerken
De herfstkrokus behoort tot de krokusfamilie (Colchicaceae) en is waarschijnlijk onze bekendste soort.De plant komt voor in grote delen van Zuid- en Midden-Europa. Terwijl de bladeren en zaden van de herfstkrokus alleen in het voorjaar te zien zijn, verschijnen de bloemen in de late zomer of herfst. De onbedekte bloemen met zes bloembladen worden in het Engels ook wel "Naked Ladies" genoemd. Per plant worden maximaal vijf bloemen gevormd, die aan de oppervlakte in een hechte groep bij elkaar staan. De bloeiperiode is van augustus tot oktober. De bloemhoogte van de herfstkrokus is 15 tot 20 cm.
Na de winter ontwikkelt de plant zijn bladeren, die tot 30 cm hoog worden. Deze zijn breed en langwerpig, vrij dikwandig en aan de punt licht naar binnen gebogen. Vooral bij het zoeken naar daslook in het voorjaar moet je voorzichtig zijn, want hier zijn grote overeenkomsten. De bladeren van daslook zijn echter veel dunner, vaak een beetje slap en ruiken sterk naar knoflook.
In de trechter van bladeren vormen zich in het voorjaar eivormige capsulevruchten, waarin de zaden van de herfstkrokus in de zomer rijpen. In de nazomer breken de vruchten open en laten ze kleine,zwartbruine zaden verspreid door mieren of door de wind.
Trouwens: Net als uienplanten is de herfstkrokus een geofyt, wat betekent dat hij onder de grond in een opslagorgaan overleeft. Anders dan bijvoorbeeld de tulp, schaakbloem, keizerskroon en sierui, is het blijvende orgaan van de herfstkrokus botanisch gezien geen bol, maar een knol die wordt gevormd door een verdikking van de scheut.
Zijn herfstkrokus giftig?
Alle delen van de herfstkrokus zijn zeer giftig. In het ergste geval kan het eten van de bladeren, knollen, bloemen of zaden tot de dood leiden. Hoewel directe vergiftiging niet te verwachten is als u het gewoon aanraakt, draag voor de zekerheid handschoenen en vermijd contact met uw mond. Herfstkrokussen vormen een bijzonder gevaar voor kinderen wanneer ze met de delen van de plant spelen. Typische symptomen van vergiftiging zijn misselijkheid, braken, falen van de bloedsomloop of verlamming van de luchtwegen. Het geh alte aan het toxine colchicine blijft toenemen naarmate de zaden rijpen en is het hoogst in de zaden zelf. Slechts een paar gram kan een volwassen mens doden.
Opmerking over het bestrijden van herfstkrokussen: Ook al zijn herfstkrokussen giftig voor ons, bijen en andere bestuivers vliegen er graag naar toe en zijn daarom ideale leveranciers van energie in het naseizoen . Als je echter bang bent voor je kinderen of dieren en daarom de giftige planten uit de tuin wilt verdrijven, is het logisch om de bladeren in mei volledig te oogsten. Zonder deze energieleveranciers sterft de knol af en kan zich het volgende jaar niet meer vormen. Draag altijd handschoenen tijdens deze procedure.
Herfstkrokus en krokus: wat is het verschil?
Herfstkrokussen en krokussen lijken erg op elkaar en er is kans op verwarring, vooral bij herfstkrokussen. Helaas is het onderscheid niet zo eenvoudig en vereist een goed oog. Op basis van deze verschillen zijn de planten te onderscheiden:
| Feature | Herfstkrokus | krokus |
|---|---|---|
| Bloei | Bloemen alleen in de herfst | Bijna alle soorten bloeien in het voorjaar, inclusief de enige inheemse krokus (Crocus vernus) |
| Aantal meeldraden | 6 | 3 |
| Voorkomen van gebladerte en bloem | Bladerenloze bloemen, ontwikkelenhun bladeren pas na de bloei | Bloem en gebladerte zijn tegelijkertijd te zien |
| Stylus | Korter, steekt niet uit boven de bloembladen | Veel langer, kan voorbij de bloembladen uitsteken |
| Bloembladvorm | Tapered | Meest afgerond |
| Grootte van ondergrondse knollen | 2,5 - 5 cm diameter, 7 cm lang | 1,5 - 2,5 cm in diameter en even lang |
Het planten en verzorgen van herfstkrokussen
Wil je aan het eind van het jaar nog bloemen in je tuin bewonderen, dan kun je ook herfstkrokussen in je tuin planten. Hiervoor zijn er naast de wilde vorm ook witte en roze gecultiveerde vormen, zoals de dubbelhybride variant 'Waterlily', ook wel de waterlelie herfstkrokus genoemd.
De herfstkrokus kan tussen juli en augustus in de volle grond worden gezet en staat het liefst op een zonnige, windbeschermde en vochtige standplaats. In hun natuurlijke habitat groeien herfstkrokussen graag tussen grassen, wat hun hoge, buisvormige bloemstelen verklaart. Herfstkrokussen voelen zich zeer comfortabel op zonnige open plekken en op schaduwrijke houtachtige randen. De grond moet vers tot vochtig zijn en rijk aan voedingsstoffen; zandige, leemachtige gronden zijn ideaal. Colchicum autumnale houdt van kalk en groeit heel goed op alkalische bodems. Om ze er mooi uit te laten zien, mogen er niet meer dan 5 - 9 planten per vierkante meter worden geplant, wat resulteert in een plantafstand van ongeveer 30 - 40 cm. Plant de knollen minimaal 10 cm diep in de grond, anders krijgen ze snel last van droogte. Herfstkrokussen planten zich ook voort via dochterbollen, die een heel tapijt van planten kunnen vormen op een zelden gemaaide weide of in een perk.
Tip: Naast de soort die voor ons inheems is, zijn er nog vele andere over de hele wereld. Colchicum bornmuelleri of Colchicum speciosum kunnen ook naar onze tuinen verhuizen, die wat steviger staan maar lager blijven. C. bornmuelleri maakt grotere, vollere bloemen dan C. herfstkleuren. C. speciosum bloemen wit tot donker violet en ook erg groot.
Gebruik van herfstkrokus
Hoewel colchicine zeer giftig is, wordt de stof gebruikt om medicijnen te maken. Het wordt voornamelijk gewonnen uit de zaden van de herfstkrokus en bijvoorbeeldgebruikt bij de behandeling van jicht. Colchicine wordt ook gebruikt in de plantenveredeling. De stof onderbreekt een belangrijke stap in de celdeling en kan daarom worden gebruikt om de chromosomenset van een plant te vermenigvuldigen.
Herfstkrokussen in het hooi: waarom vormen ze een bedreiging voor paarden
Herfstkrokussen zijn net zo giftig voor dieren als voor mensen. Met name de bladeren kunnen daardoor voor problemen in het hooi zorgen, omdat het gif.webp ook na het drogen nog werkzaam is. Als de plantcomponenten met het voer worden ingenomen, kunnen paarden een aantal vergiftigingsverschijnselen krijgen, zoals koliek, krampen, zweten en stoornissen in de bloedsomloop.
Als je de volgende keer dat je daslook in het bos oogst liever op zeker speelt, vind je meer gedetailleerde onderscheidende kenmerken van daslook en herfstkrokus in ons speciale artikel.