Vaak komen de beste actieve ingrediënten uit de natuur. We presenteren 10 planten met helende eigenschappen die geschikt zijn voor het maken van natuurlijke cosmetica.
Medicinale planten met een bijzonder positief effect op de huid worden vaak gebruikt in "groene cosmetica" of natuurlijke cosmetica. Maar welke planten zijn het meest geschikt voor je eigen crèmes en zalven?
Natuurlijke cosmetica uit eigen tuin
Het thuis maken van natuurlijke cosmetica past precies in de trend naar bewust consumeren en groeiend gezondheidsbewustzijn. Met slechts een paar materialen zoals bijenwas, oliën en de respectievelijke geneeskrachtige planten maak je snel je eigen handcrème. Voorbij zijn de dagen dat je de chemische toevoegingen op de cosmetische verpakkingen probeerde te ontcijferen en je je af moest vragen of er geen ongewenste effecten waren. Veel van onze tuinplanten zijn ideaal om te verwerken in onze eigen cosmetica omdat ze een helende en voedende werking hebben op onze huid. Hieronder presenteren we de 10 beste planten hiervoor.
1. Toverhazelaar
De elegante toverhazelaar (Hamamelis) is een van de eerste bloeiende struiken die al in januari zijn delicate gele tot dieprode draadachtige bloemen ontvouwt. Hun zoete geur en de prachtige roodgouden bladkleur in de herfst maken ze tot een geliefde en langdurige tuinbewoner. Eeuwenlang gebruikt als geneeskrachtige plant door de Cherokee-indianen in hun thuisland Noord-Amerika, de positieve eigenschappen ervan zijn ons helaas nog nauwelijks bekend. De bladeren en bast van de toverhazelaar kunnen worden gebruikt in extracten en zalven. De plantaardige stoffen werken tegen jeuk en een brandende of huilende huid. Ze stoppen ook kleine bloedingen en bevorderen de wondgenezing. Toverhazelaar ontvouwt zijn effect ook als zogenaamde "Aqua hamamelidis", d.w.z. als een waterig extract in de vorm van scheerlotion en gezichtstonic.
De bekende kamerplant is niet veeleisend en winterhard, afkomstig uit de tropen en subtropen. De echte aloë (Aloe Vera) bezitverdikte bladeren gevuld met waterweefsel en kleine gebleekte tanden met regelmatige tussenpozen aan de bladrand. Met een eigen watervoorziening is het perfect aangepast aan langere periodes van droogte. De slijmerige gel die eruit komt als je het snijdt, bevat waardevolle ingrediënten en kan daarom ook worden gebruikt voor natuurlijke cosmetica. Bij alle huidletsels, in het bijzonder brandwonden, heeft de gel een verkoelende en pijnstillende werking en bevordert tegelijkertijd de wondgenezing. Het ontstekingsremmende en antiseptische effect wordt ook gebruikt bij neurodermitis, psoriasis en eczeem. Om een verkoelende gel te maken, worden oudere bladeren afgesneden en enige tijd rechtop in een glas geplaatst om het ongewenste gele sap van de gel te scheiden. De bladeren worden vervolgens geschild en het daarin aanwezige waterweefsel wordt tot een homogene massa gepureerd. Vitamine C-poeder wordt toegevoegd voor conservering, zodat de gel maximaal vier weken kan worden bewaard.
3. viooltjes
De kleine viooltjes (Viola) zijn te vinden in veel moestuinen. In alle mogelijke kleurencombinaties verschijnen ze keer op keer in het bed en inspireren niet alleen hobbytuiniers. In de sterrenkeuken worden de eetbare bloemen van de Viola als geheel verwerkt of gekonfijt en als versiering voor veel gerechten gebruikt. Vaak is echter niet bekend dat het viooltje ook een helende werking heeft. Crèmes en zalven gemaakt van altviool hebben hun waarde bewezen bij neurodermitis, in- en uitwendig eczeem, evenals lichte acne en littekens. Omdat de plant bijzonder zachtaardig is, is ze ook geschikt voor baby's en kleine kinderen, voor wiegmuts of luieruitslag. Voor uitwendig en inwendig gebruik kan een thee ook gemaakt worden van hele, gedroogde planten. In deze vorm heeft de altviool ook een ontstekingsremmende werking bij jicht en reumatische aandoeningen. Tijdens de bloeiperiode in mei en juni wordt de hele plant geoogst en voorzichtig aan de lucht gedroogd.
De oranje tot citroengele goudsbloem (Calendula officinalis) behoort tot de madeliefjesfamilie (Asteraceae) en is een eenjarige sierplant in veel tuinen. De mooie bloemen zijn te vinden als een vleugje kleur in kruiden- en bloesemtheemelanges. Het huidherstellende effect van deze plant is echter algemeen bekend en daarom zijn er ook veel lotions en oliën met extracten van goudsbloem in commerciële natuurlijke cosmetica te vinden.Goudsbloemolie wordt vooral gebruikt voor slecht genezende wonden of voor massage. Je vult een pot met schroefdop met verse of, nog beter, gedroogde bloemen en bestrijkt ze met hoogwaardige plantaardige olie. Laat de olie een paar weken in de zon liggen voordat je hem uitperst en hem direct gebruikt of verwerkt.
5. Chili
Een zalf gemaakt van chili (Capsicum sp.) kan verlichting bieden bij pijnlijke spieren of spanning. De hete kleine vruchten van de nachtschadefamilie (Solanaceae) staan bekend als specerij in de keuken of als trouwe metgezel in de pot. De alkaloïde capsaïcine is verantwoordelijk voor het verwarmende en soms vurige effect. Het komt in verschillende concentraties voor in de verschillende soorten chili, die worden gemeten met behulp van de zogenaamde Scoville-schaal. Als je fijngehakte pepers in hoogwaardige plantaardige olie doet en het gesloten vat een paar weken laat trekken, heb je met weinig moeite een effectieve chili-olie geproduceerd. Dit kan direct gebruikt worden voor verwarmende massages of verder verwerkt worden tot balsem en zalf. Tips en trucs om je pepers echt warm te krijgen voor natuurlijke cosmetica of in de keuken vind je hier.
Sint-janskruid (Hypericum perforatum) is een meerjarige kruidachtige plant met zongele, vijfbladige bloemen die begint te bloeien rond Sint-Jansdag, d.w.z. op de einde van juni. Als je de ovale bladeren tegen het licht houdt, zie je veel kleine doorschijnende olieklieren, die de plant ook de botanische bijnaam perforatum ("geperforeerd") gaven. Als je de jonge knoppen en bloemen tussen je vingers wrijft, komt de donkerrode werkzame stof hypericine tevoorschijn. Ook hebben we deze stof zijn helende werking te danken, enerzijds op de huid en anderzijds bij depressieve stemmingen. De olie van de bloemen is ook dieprood gekleurd en wordt daarom ook wel rode olie genoemd. Sint-janskruidzalven werken heel goed bij spanning, ontstekingen en gebarsten huid, evenals bij gordelroos en neurodermitis. De hypericine veroorzaakt echter enkele interacties tussen geneesmiddelen en mag daarom alleen worden gebruikt in overleg met een arts.
7. Weegbree
De onopvallende buckhorn (Plantago lanceolata) lijkt voor sommigenals onkruid leeft het bij voorkeur op steenachtige, kale bodems, weiden en ook spleten tussen stenen platen. Het is een meerjarige vaste plant die tussen mei en september kleine onopvallende maar sierlijke bloemen produceert op lange stelen. Maar de kleine plant met de lange puntige bladeren heeft het allemaal. Weegbree is een eerstehulpverlener voor insectenbeten en brandwonden. Door de bladeren tot pulp te kauwen en op de wond te wrijven, worden jeuk en pijn verlicht. Weegbree vermindert zwellingen, blauwe plekken en blauwe plekken. Een zalf gemaakt van de vers geoogste bladeren is een paar maanden houdbaar en helpt je midden in de zomer veilig door de muggen- en wespentijd.
8. Lavendel
Een van onze meest populaire tuinplanten is lavendel (Lavandula angustifolia), die talloze insecten aantrekt met zijn intense geur en dieppaarse tot witte bloemen. De meerjarige, kruidachtige plant houdt van goed doorlatende, zand-rotsachtige grond en zonnige locaties. De aromatische geur heeft bewezen een kalmerend en ontspannend effect te hebben en ook tegen nervositeit. Het ontstekingsremmende en antiseptische effect verlicht insectenbeten en schaafwonden, evenals eczeem en huiduitslag. De geur van lavendel houdt vervelende muggen, bladluizen en motten op afstand. Precies deze helende effecten zijn het beste te vangen in een lavendelzalf. In het ideale geval gebruik je voorzichtig gedroogde toppen die je een paar dagen in een olie-wasmengsel laat trekken voordat je ze weer opwarmt en zeeft. Een hydrolaat, d.w.z. een waterextract met etherische olie, kan als een zacht middel worden gebruikt als spray voor slapeloosheid en huidproblemen. Voor het hydrolaat worden verse bloemen in een pot op een groente-inzet geplaatst; zet een kleine glazen kom in het midden van de zeef. Net als bij het koken van groenten, moet er voldoende water zijn om te verdampen. Plaats een grote, ronde kom met ijswater op de pan in plaats van op een deksel. Het water verdampt en absorbeert de actieve ingrediënten en geur van de lavendel, stijgt naar boven en condenseert op de koude kom. De hydrolaat druppelt in het midden van de kleine kom en kan later worden gevuld.
9. Teunisbloem
De teunisbloem (Oenothera) doet zijn naam eer aan en opent zijn witte, citroengele of roze tot paars gekleurde knoppen pas binnen enkele minuten kort na zonsondergangbloemblaadjes. Daarom is het voor veel motten een interessante voedselbron. Het komt oorspronkelijk uit Amerika, maar verspreidt zich al een tijdje naar ons als een neofiet. Op droge en warme locaties bereikt de teunisbloem een hoogte van maximaal twee meter. De zaden van deze tweejarige plant hebben een bijzondere helende werking. Ze bevatten veel waardevolle olie met gamma-linoleenzuur, wat een zeer positief effect heeft op eczeem, neurodermitis, huidproblemen in het algemeen en reumatische aandoeningen. Met een olie-extract van de gemalen zaden kun je zelfverzorgende dagcrèmes, bodylotions of zalven maken. Andere gedroogde plantendelen kunnen ook worden gebruikt in natuurlijke cosmetica.
10. Duindoorn
Stekelige duindoorn (Hippophae rhamnoides) wordt beschouwd als een pioniersplant omdat het een van de eersten is die groeit wanneer er vrije ruimte beschikbaar is. Deze extreem weinig veeleisende plant gedijt zelfs op puinhellingen en grindachtige of kale bodems. In de herfst sieren de lichtoranje, ronde vruchten massaal de takken en zijn pas bij de vorst eetbaar. De pseudo-steenvrucht heeft een extreem hoog vitamine C-geh alte, waardoor duindoorn een populaire toevoeging is aan sap, smoothies en voedingssupplementen. Maar duindoorn is ook goed voor onze huid: duindoorn verlicht neurodermitis, verbetert de gezondheid van de huid en versnelt de genezing van wonden. Van de gepureerde vruchten wordt een olie-extract gemaakt, dat later gebruikt kan worden voor zalven en crèmes. De vitamine A uit de oranje kleurstof beschermt ook tegen zonnestraling en vermindert de vorming van rimpels.
Als je ook geïnteresseerd bent in andere geneeskrachtige planten in onze tuinen en hun toepassingen, bezoek dan ook ons artikel over de top 10 geneeskrachtige planten.