- Cinquefoil: bloem, herkomst en eigenschappen
- Planten en verzorgen
- Vechten met wateraardbei in het gazon?
- Oogst, effect en gebruik van wateraardbei
- Is wateraardbei eetbaar of giftig?
Help de ontwikkeling van de site en deelt het artikel met vrienden!
Wateraardbei heeft veel eigenschappen die het een waardevolle plant voor onze tuinen maken. Het kan echter ook voorkomen als een onpopulair onkruid in gazons.
Het is een beetje onopvallend, maar we komen vaak wateraardbei (Potentilla anserina) tegen. Er is meer aan de plant dan op het eerste gezicht lijkt. De geneeskrachtige plant is gemakkelijk te verzorgen en kan op veel plaatsen groeien. Hier laten we zien hoe je de wateraardbei plant en in de keuken gebruikt.
Cinquefoil: bloem, herkomst en eigenschappen
De wateraardbei (Potentilla anserina) is een van onze inheemse wilde kruiden en is wijdverbreid in de gematigde zone van het noordelijk halfrond. De rozenfamilie (Rosaceae) vind je vaak in onze weilanden, aan de oevers van meren of langs de weg. De meerjarige, kruidachtige plant groeit met zijn lange uitlopers, de zogenaamde uitlopers, kruipend over de grond. Hij wordt dan ook niet bijzonder hoog en bereikt slechts een hoogte tussen 5 en 15 cm. Rozetten van bladeren worden herhaaldelijk gevormd op de roodachtige scheuten en wortelen in de grond. De bladeren zijn geveerd en zeer karakteristiek door hun fijn behaarde, zilverachtige onderzijde. De plant heeft daarom ook andere namen zoals bladzilver, anserine of gans.
De bloeiperiode voor wateraardbei begint in mei. De vijfvoudige, gele bloemen zijn tot in september te zien. Vermeldenswaard is ook de bijzondere stap- en snijtolerantie en de zouttolerantie van de wateraardbei, waardoor deze bijvoorbeeld goed kan groeien op bermen. Dit, samen met zijn tolerantie voor wateroverlast, maakt het een assertieve plant op locaties die problematisch zijn voor veel andere planten.
Tip: Aangezien er veel ondersoorten van wateraardbei zijn, wordt het soms toegewezen aan het geslacht Argentina enzovoort voor een beter overzicht onderscheiden van andere wateraardbeien. Het is daarom ook bekend onder de naam Argentina anserina.
Planten en verzorgen
Je vindt Potentilla anserina vaak in het gazon. Je kunt de wateraardbei ook planten, want deze is ideaal als beloopbare bodembedekker in het bed. Het is ideaal voor natte, verdichte of periodiek vochtige oppervlakken. De standplaats moet halfzon of zonnig zijn, het substraat moet voedingsrijk, vochtig en dicht zijn. De wateraardbei is een indicator van wateroverlast, omdat hij voornamelijk groeit op permanent vochtige grond. Kleirijke leembodems hebben de voorkeur. Aan de andere kant zijn zeer doorlatende ondergronden eerder ongeschikt, maar kunnen ze worden aangepast door veel poedervormige klei op te nemen. De beste manier om grond met arme voedingsstoffen voor te bereiden, is door kunstmest met langzame afgifte in de grond te verwerken. Zo is onze Biologische universele meststof Plantura geschikt voor wateraardbei, omdat het alle voedingsstoffen voor de plant levert en lang meegaat. Door het hoge aandeel biologische ingrediënten wordt ook het bodemleven gestimuleerd. Bijmesten is alleen nodig als de bladeren van de wateraardbei bleek worden of als de plant in een pot staat.
Als lichtkiemers mogen de zaden van de wateraardbei bij het zaaien maar een centimeter diep in de grond zitten. Potentilla anserina kan in de herfst buiten worden gezaaid of tussen januari en maart op de vensterbank worden gekweekt. De grond moet gelijkmatig vochtig worden gehouden. Zaailingen verschijnen na 10 tot 21 dagen, die u vervolgens vanaf half mei buiten kunt planten. Als alternatief kunt u kant-en-klare jonge planten kopen. Bovendien kan wateraardbei, een veelvoorkomend grasonkruid, gewoon in de buurt worden gevonden.
In de zomer moet je de wateraardbei rijkelijk water geven, want de plant houdt van een vochtig substraat. Zelfs als er wateroverlast optreedt, is dit geen probleem voor de wateraardbei. Potentilla anserina kan ook probleemloos drie of vier dagen droog weer verdragen.
Tip: Cinquefoil dankt zijn naam vooral aan het feit dat het een hoog stikstofgeh alte verdraagt. Het komt vooral veel voor op ganzenweiden, waar veel stikstof beschikbaar is via hun uitwerpselen.
Vechten met wateraardbei in het gazon?
Wateraardbei wordt vaak, maar niet altijd, in het gazon gevonden. Maar op wat voor grond groeit wateraardbei? De plant wordt vaak aangetroffen op verdichte, vochtige en soms drassige substraten. Veel andere planten, en helevooral het gazon kan deze omstandigheden niet aan. De ganzenvingerkauw kan zich zo verspreiden. Potentilla anserina verdraagt ook zoute gronden.
Sinds Potentilla anserina is het met zijn gele bloemen een mooie kleuraccent in het gazon, een voederplant voor bijen dient en zelfs in de geneeskunde wordt gebruikt, is er eigenlijk geen reden om de wateraardbei in het gazon te bestrijden. Het is ook stevig, daarom is regelmatig op het gazon stappen geen probleem voor de plant.
Als je niet met wateraardbei in je tuin wilt leven, moet je de plant en zijn wortels uitgraven. De ontstane kieren kunt u vervolgens repareren met bijvoorbeeld onze Plantura gazonreparatie. Dit voorkomt dat de wateraardbei zich opnieuw verspreidt en zorgt ervoor dat het gazon er weer mooi en weelderig uitziet. Als alternatief kunt u de grond onaantrekkelijk maken voor de plant. Dit kan bijvoorbeeld door te beluchten. De grond wordt losgemaakt en belucht, waardoor de wateraardbei zijn locatievoordeel verliest.
Oogst, effect en gebruik van wateraardbei
Alle delen van de wateraardbeiplant worden in de keuken gebruikt, maar de wortel is het lekkerst. Je kunt ze bijvoorbeeld in stukjes snijden en bakken en vervolgens op dezelfde manier gebruiken als pastinaak, die ook naar wateraardbei smaakt. De bladeren smaken nogal zuur, maar kunnen net zo goed gebruikt worden in bijvoorbeeld soepen en salades. Ingrediënten in de bladeren zoals flavonoïden en tannines helpen bij spijsverteringsproblemen en geven de wateraardbei zijn helende werking. Een wateraardbei-thee wordt bijvoorbeeld gebruikt bij diarree of maagpijn. Hiervoor heb je ongeveer een theelepel gedroogde bladeren nodig, die je tien tot twaalf minuten in heet water laat trekken.
Om de wateraardbeibladeren te oogsten, is de bloeitijd tussen mei en augustus ideaal. De wortels worden iets later geoogst, in september.
Is wateraardbei eetbaar of giftig?
Zoals hierboven beschreven, is wateraardbei eetbaar en kan het een positief effect hebben op de spijsvertering. Wateraardbei is niet giftig voor mensen of dieren zoals honden, katten of paarden. Niettemin, zoals bij alle medicinale planten, mag de wiet niet permanent en in grote hoeveelheden worden geconsumeerd,anders kunnen bijwerkingen zoals maagpijn optreden bij het consumeren van wateraardbei. Mensen met een prikkelbare maag moeten wateraardbei vermijden.
De rechtopstaande wateraardbei, ook bekend als tormentil of tormentil, kan gemakkelijk worden verward met de wateraardbei. De planten zijn nauw verwant en vooral de bloemen lijken erg op elkaar. Leer hoe je tormentil oogst, plant en verzorgt in ons artikel.