- Anijs: oorsprong en eigenschappen van de anijsplant
- Anijs planten: tips voor het kweken
- Zorg voor anijsplant
- Anijs oogsten uit de tuin
- Ingrediënten en gebruik van anijs
Help de ontwikkeling van de site en deelt het artikel met vrienden!
De meeste mensen kennen de steranijs alleen als specerij in de keuken. We laten je kennismaken met de eigenlijke anijsplant en vertellen je hoe je anijs in de tuin plant.
De pittige, kerstachtige steranijs (Illicium verum) uit de tropen heeft een naamgenoot die er weinig mee te maken heeft. Anijs (Pimpinella anisum) wordt al duizenden jaren gebruikt als specerij en medicinale plant, die hier ook goed gedijt. In dit plantenportret leer je alles over anijs, haar geschiedenis, teelt en gebruik.
Anijs: oorsprong en eigenschappen van de anijsplant
Anijs behoort tot de schermbloemenfamilie (Apiaceae) en is daarom nauw verwant aan venkel (Foeniculum vulgare), koriander (Coriandrum sativum) en karwij (Carum carvi). Al 1500 voor Christus anijs werd aanbevolen als remedie in een verzameling recepten uit het oude Egypte. De plant komt oorspronkelijk uit de oostelijke mediterrane landen en bereikte Duitsland in de bagage van benedictijnse monniken ten tijde van Karel de Grote. Anijs wordt af en toe in het wild aangetroffen in weiden en aan de randen van bossen. Tegenwoordig wordt anijs geteeld in Noord-Afrika, Midden- en Zuid-Amerika, India en Midden- tot Zuid-Europa, met het grootste areaal in Europa in Spanje.
De eenjarige anijsplant heeft drielaagse, donkergroene bladeren die op zwaar vertakte, harige stengels zitten. Het bereikt een hoogte van ongeveer 60 centimeter. De onderste bladeren zijn hartvormig en hebben lange stelen, de middelste hebben drie lobben en de bovenste zijn diep gekerfd en zwaar getand aan de rand. De bloemschermbloemen van de anijs lijken wit tot geelachtig en produceren rondovaal gespleten vruchten. Als ze rijp zijn, zijn anijsvruchten grijsgroen-bruin van kleur en ongeveer 5 millimeter lang. De essentiële oliën in de vrucht zijn verantwoordelijk voor de typische smaak, daarom worden alleen de zaden van het anijszaad geoogst.
Anijs planten: tips voor het kweken
Anijs kan ook in onze moestuinen worden gekweekt als een onderhoudsvriendelijke kruidenplant. Hieronder leest u welke standplaats anijs het liefste heeft en hoe de plant wordt gekweekt.
De juisteLocatie voor anijs
Anijs is een eenjarige, niet winterharde plant die de voorkeur geeft aan leemachtige en zanderige, voedselrijke en kalkrijke grond. De grond moet goed gedraineerd zijn, water opslaan maar nooit drassig worden. De locatie in het bed is ideaal blootgesteld, zonnig en warm.
Anijszaad zaaien
Anijs wordt vanaf half april gezaaid met een rijafstand van ongeveer 30 cm direct in het bed op een diepte van ongeveer 2 cm. Er zijn hier overigens geen variëteiten, men differentieert alleen naar de herkomst van populaties. De grond moet altijd vochtig worden gehouden. De anijszaden ontkiemen pas twee tot drie weken na het zaaien en zijn nauwelijks concurrerend als zaailingen. Onkruid in het bed moet je consequent verwijderen zodat de anijsplantjes zich goed kunnen ontwikkelen. Hazen en andere wilde dieren eten graag anijs, dus het is de moeite waard om de rijen planten in open tuinen bij het bos af te schermen.
Zorg voor anijsplant
Anijs is buitengewoon gemakkelijk te verzorgen en vereist niet veel aandacht. Aan het begin van de plantontwikkeling ondersteunt bemesting met een overwegend organische langetermijnmeststof, zoals onze Plantura biologische tomatenmeststof, de groei van de anijs. De plantaardige korrels worden oppervlakkig tussen de rijen verwerkt. Bodemorganismen knabbelen eraan en geven na verloop van tijd de voedingsstoffen vrij die het bevat voor de plantenwortels. In hete zomers moet je af en toe water geven, onkruid moet nog steeds voorzichtig worden verwijderd.
Anijs oogsten uit de tuin
Vanaf eind mei bloeit het anijszaad in delicaat wit en zal, dankzij gretige bestuivers, snel zaden gaan vormen. Deze rijpen tussen juli en september op de bloemschermen. Afhankelijk van het weer en de locatie kan de oogsttijd worden uitgesteld. Een duidelijk teken van volwassenheid is het bruin worden van de kegels en zaden. Nu, 's morgens als er dauw is, wordt de hele kegel afgesneden en binnenshuis gedroogd. In de ochtenduren blijven de zaden aan de bloeiwijze plakken en vallen ze niet uit. Goed gedroogd en op een koele plaats bewaard, is anijszaad ongeveer twee jaar houdbaar met goede kieming, na drie tot vier jaar zal slechts ongeveer de helft ontkiemen. Hetzelfde geldt voor de aromatische etherische olie, die met de jaren steeds minder wordt. Anijszaad moet daarom zo vers mogelijk worden gemalen en altijd als hele zaden worden bewaard.
Ingrediënten en gebruik van anijs
Anijszaad bevat oliën met gezondheidsbevorderende ingrediënten zoals anethol en estragol. Suiker is ook inhogere hoeveelheden bevatten en de synoniemen "zoete karwij" of "zoete venkel" naar het anijs heeft gebracht. Niet iedereen houdt van de zoete en pittige smaak, daarom polariseren anijsproducten vaak mensen. In Duitsland is anijs vooral bekend als broodkruid samen met venkel- en karwijzaad of in recepten uit grootmoeders tijd, vooral in anijscake. In de mediterrane keuken komt anijs voor in gebak, jam en desserts. Na het eten bevordert high-proof anijslikeur zoals anijs, raki of ouzo het spijsverteringsproces. Samen met alsem (Artemisia absinthium) en venkel is anijs een van de hoofdbestanddelen van absint.
De ovale gespleten vruchten zijn een van de oudst bekende remedies die vandaag de dag nog steeds worden gebruikt. Het ingrediënt anethol heeft een slijmoplossend en krampstillend effect, terwijl het tegelijkertijd de groei van bacteriën remt. De positieve effecten van anijs op indigestie en catarre van de luchtwegen zijn wetenschappelijk bewezen. We vinden het voornamelijk in zoet smakende hoest en gastro-intestinale thee. De dagelijkse dosis zaden is 3 gram, die gedronken worden als anijsthee. Er is ook essentiële anijsolie, maar deze mag niet onverdund worden gebruikt.
Voor huisdieren zoals honden en katten zal een druppel anijsolie bij het kammen van de vacht insecten zoals mijten en luizen afstoten. Anijs mag echter nooit in hoge doses worden gebruikt, omdat allergische reacties kunnen optreden. Kinderen mogen anijs pas vanaf zes jaar gebruiken, omdat allergieën ook in de vroege kinderjaren kunnen voorkomen.
Een naaste verwant van anijs en venkel is hete en pittige karwij, die niet alleen populair is vanwege zijn smaak. We laten je kennismaken met de kruiden- en medicinale plant.