Waterkers is niet alleen gezond, maar ook erg populair als verfijning in de keuken thuis. Alles wat je moet weten over het kweken van waterkers vind je hier.
Herinner je je je jeugd en kleine Waterman nog? Dan ben je vast bekend met waterkers (Nasturtium). Maar het gezonde kruid staat niet alleen bij Wassermanns op tafel, ook waterkers is voor ons mensen een echte verrijking op het menu.
De naam "waterkers" heeft een vleugje sprookjes in zich - en misschien ook een vleugje verleden, want tegenwoordig is de smakelijke plant helaas nauwelijks bekend. Ten onrechte, want het wilde kruid is veel aromatischer en pittiger dan de bekende tuinkers (Lepidium sativum).
Waterkers: oorsprong en eigenschappen
Ondanks de overeenkomst in naam, is de relatie met tuinkers vrij breed. Beide soorten tuinkers behoren tot de kruisbloemige familie (Brassicaceae), wat goed te zien is aan de vier in kruisvorm gerangschikte bloembladen. Maar niets verbindt hen nauwer. Wat ze echter gemeen hebben, is hun hete en pittige smaak.
Waterkers was ooit wijdverbreid in Europa als onkruid langs beekjes en bronnen en was een lekkere snack voor tussendoor tijdens lange wandelingen, vooral bij natuurminnende kinderen. Tegenwoordig is het kruid, dat gevoelig is voor vervuiling, niet meer zo gewoon, maar wordt het wereldwijd gedistribueerd.
De plant heeft veel vocht nodig en groeit in het ondiepe water van de kustgebieden, dus het is een waterplant. De groene stengels met de vlezige bladeren drijven in of steken uit het water. De plant behoudt zelfs in de winter zijn kleur en is daarom vaak het enige frisse groen op het bord, vooral tijdens het koude seizoen.
De meest populaire soorten waterkers
Het geslacht van waterkers (Nasturtium) omvat twee soorten die inheems zijn in EuropaSoort. Onder waterkers wordt algemeen verstaan waterkers (Nasturtium officinale), ook wel bekend als "waterkers". Deze soort is groot, met stengels tot 90 centimeter lang. Een vorm van deze soort is de rode waterkers (Nasturtium officinale f. rubrum) met zijn rode bladeren. Kleiner en compacter is de kleinbladige waterkers (Nasturtium microphyllum). De steriele hybride van beide soorten, de bruine waterkers (Nasturtium x steriel), komt ook in de natuur voor. De bladeren hebben een bronsachtige kleur tijdens het koude seizoen.
Naast de soorten waterkers zijn er ook verschillende rassen op de markt.
- Waterkers (Nasturtium officinale): Grote groeiwijze.
- Rode waterkers (Nasturtium officinale f. rubrum): vorm van waterkers.
- Kleinbladige waterkers (Nasturtium microphyllum): Compacte groeiwijze, kleinbladig.
- Bruine waterkers (Nasturtium x steriel): steriele hybride van gewone en kleinbladige waterkers.
Koop waterkers
Zelfs als waterkers tegenwoordig van weinig agrarisch belang is, kun je het gemakkelijk commercieel vinden als plant of zaadje. Kräuterfeld biedt waterkersplanten in biologische kwaliteit aan, net als biologische kwekerij Christian Herb. Je kunt zelfs zaden krijgen van bekende fabrikanten zoals Kiepenkerl of Bingenheimer. De kwekerij van Rühlemann heeft een grote keuze aan verschillende waterkers.
Groeiende waterkers
Waterkers werd ooit op grote schaal verbouwd door boeren. Vooral rond Erfurt ontwikkelde zich een heuse waterkerscultuur, maar daar is niet veel meer van over. De teelt is wat omslachtig omdat de plant constant vers water nodig heeft. Desalniettemin kan waterkers ook in je eigen tuin en zelfs op het balkon worden gekweekt.
Wanneer en waar waterkers planten?
Het belangrijkste voor het kweken van waterkers is water. Als je een beekje in je tuin hebt, dan heb je vooral geluk, want zo heb je de natuurlijke habitat van de waterkers voor de deur. Anders moet u proberen zo dicht mogelijk bij de natuurlijke locatie te komen. Dit kan bijvoorbeeld door een gracht,maar kan ook in potcultuur worden gerealiseerd. Het belangrijkste is dat de plant altijd helder, koud en zuurstofrijk water tot zijn beschikking heeft.
In een mum van tijd kan de vochtminnende plant echter zelfs op vochtige plekken in de tuin worden gekweekt.
De waterkers geeft de voorkeur aan zonnig tot halfschaduw, maar de plant doet niet veel met de brandende zomerzon. Wateren die de plant in de natuur bewoont, bevinden zich meestal in een koele vallei of depressie.
Wanneer je je waterkers plant, hangt af van het type beplanting. Je kunt de aromatische plant zowel rond maart als begin augustus zaaien. Het is echter gemakkelijker om stekken te planten, wat u in de zomer kunt doen.
- Teelt in en op water, in potten of op zeer vochtige plaatsen
- Zonnige tot halfschaduwrijke locatie, geen brandende zon
- Zaaien in maart of augustus
- Vermeerdering van stekken in de zomer
De juiste manier om waterkers te kweken
Voor het planten moet je eerst op zoek naar een geschikte plek in de tuin. Idealiter zou dit een bestaand water zijn, zoals een beek of vijver met watercirculatie. Als geen van beide beschikbaar is, kun je natuurlijk speciaal voor de waterkers een met water overstroomde sloot graven - maar dat is veel werk. In dit geval is het vooral belangrijk om een instroom en een uitstroom te hebben. Kweken in een pot is makkelijker.
Doe de jonge waterkers in een plantenbak, bij voorkeur een kom. Plaats deze nu in een grotere bak, die je met water vult tot de bodem van de kom ongeveer een centimeter onder water staat. Zo groeit de waterkers altijd in het water. Deze moet je echter om de twee dagen verversen zodat het water altijd fris en koel blijft en ook voldoende zuurstof bevat.
Als de standplaats vochtig en schaduwrijk is, kun je de plant zelfs kweken zonder te overstromen. Waterkers mag echter nooit helemaal uitdrogen.
Hetzij in een pot of aan de rand van een watermassa - zaaien of kweken vindt plaats zonder veel water, maar met voldoende vocht. Pas als de stekken geworteld zijn of de zaailingen voldoende groot zijn, worden ze verplant of overstroomd. De toppen van de plant moeten echter nog steeds boven het water uitsteken.
Een mengsel van tuinaarde, zand en iets is geschikt als substraatCompost. Afhankelijk van de locatie moet dit mengsel echter worden aangepast. In de vijver moet je bijvoorbeeld geen compost toevoegen, anders hebben algen het makkelijk. In het bed en in de pot is echter humusrijke grond met een goede portie compost aan te raden. Terwijl zand zorgt voor ventilatie in een met water verzadigde pot, kun je het beter in het bed laten staan, anders zal het water te snel wegsijpelen.
Dus voor het kweken van waterkers:
- In de vijver: tuin- of vijvergrond met wat zand
- In het bed: tuinaarde met een portie compost
- In een pot: tuingrond met ongeveer 30% zand en een portie compost
Zorg voor waterkers
Eenmaal geplant, is het verzorgen van tuinkers eenvoudig. Als het eenmaal een bewoner van uw vijver of beek is geworden, hoeft u het alleen nog maar te oogsten. Aangezien het gewas een vaste plant is en zich onder de juiste omstandigheden goed voortplant, hoeft u zich ook geen zorgen te maken over het overleven van waterkers.
Het geheel ziet er anders uit in een met water gevulde pot. Het is belangrijk dat je het water om de twee dagen ververst, anders raakt het water uitgeput van de zuurstof die de wortels zo hard nodig hebben. Daarnaast wordt het water troebel en verrijkt het zich met voedingsstoffen. Waterkers heeft altijd schoon en vers water nodig. Daarnaast heeft de plant mogelijk wat koudebescherming nodig. Hoewel waterkers in principe is aangepast aan onze temperaturen, bevriezen grotere watermassa's en beken niet, maar een kleine hoeveelheid water in een emmer wel. Wikkel de container indien nodig in vlies.
Een groot voordeel van waterkers is dat het niet bemest hoeft te worden.
De volgende punten zijn belangrijk bij het verzorgen van de waterkers:
- Blijf altijd vochtig
- Ververs het water om de twee dagen in de potcultuur
- Mogelijk winterbescherming in emmers
- Niet bemesten
Waterkers oogsten
De groene bladeren en scheuten worden geoogst van september tot ongeveer mei, wanneer de plant begint te bloeien. De plant kan de hele winter worden geoogst. U hoeft alleen individuele scheuten terug te knippen. Wees echter niet te radicaal en laat de plant zijn kracht herwinnen.
Groene plantendelen mogen in principe alleen uit stromend water worden geoogst. Is er geen watercirculatie of wil?Als het water niet regelmatig wordt ververst, kunnen bacteriën zich aan de plant hechten. Hoe dan ook, het is natuurlijk belangrijk dat de geoogste plantendelen zorgvuldig worden gewassen.
Naast de bladeren en stengels zijn de bloemen ook eetbaar en kunnen ook de zaden gebruikt worden.
Waterkers: ziekten en plagen
Zoals bijna elke plant heeft ook de waterkers zijn tegenstanders. Slakken zijn gemakkelijk te herkennen en ze smullen van de delen van de plant die uit het water steken. Bladluizen (Aphidoidea) zijn hier ook af en toe te vinden. U moet gewoon de eerste verzamelen. De laatste daarentegen kan gemakkelijk met water worden afgespoeld. In grotere wateren kunnen wilde eenden een probleem worden. Dan helpen alleen netten of gekleurde linten.
Naast de vertegenwoordigers van de dieren komt de valse meeldauw (Peronospora parasitica) af en toe ook voor op waterkers.
Gele bladeren aan waterkers?
Als de waterkersbladeren geel worden, is er iets mis. Allereerst het belangrijkste om te controleren: heeft de plant altijd voldoende water gehad? De natminnende plant kan een gebrek aan water en droogte niet aan.
Een andere oorzaak kan een wortelprobleem zijn. Een gebrek aan zuurstof of ongedierte in het wortelgebied kan leiden tot de dood van de wortels.
Waterkers bloeit niet
De waterkersbloem verschijnt elk jaar rond mei. Bij vers gezaaide planten kan het voorkomen dat ze op dit moment nog te jong zijn om te bloeien. Deze planten zullen pas volgend jaar gaan bloeien.
Waterkers: ingrediënten en gebruik in de keuken
Waterkers dankt zijn kruidigheid aan de mosterdolie glycoside gluconasturtiin. Veel kruisbloemige planten bevatten mosterdolieglycosiden. Zo krijgt kool (Brassica) zijn typische koolachtige geur. De smaak van deze mosterdolie-glycoside maakt waterkers een ideale verfijning voor soepen en salades, maar ook voor kruidenkwark en spreads. De bloemen kunnen uitstekend als decoratie worden gerangschikt. De kleine zaadjes van de plant daarentegen geven na het drogen een frisse smaak aan zelfgebakken brood.
Omdat waterkers zelfs in de winter vers wordt geoogsthet is tijdens het koude seizoen een belangrijke leverancier van vitamine A en C. Het bevat ook ijzer, jodium en foliumzuur. Waterkers is niet alleen een gezonde specerij, maar ook bekend uit de kruidengeneeskunde. Het wordt geacht de eetlust en de stofwisseling te stimuleren en wordt zelfs als afrodisiacum gebruikt. Maar wees voorzichtig als je laat in de zwangerschap bent, want te veel waterkers kan weeën veroorzaken.
Als het kweken van waterkers te tijdrovend voor je is, kun je hier ons artikel over tuinkers vinden, het familielid van de waterkers dat makkelijker te verzorgen is maar net zo lekker.