Je leest keer op keer over veenarme gronden e.d. Maar wat is veen precies en hoe ontstaat het? We vertellen je of je turf nodig hebt in je tuin en waarom je er zuinig mee om moet gaan.
Turf is nog steeds het uitgangsmateriaal voor veel potgronden. We leggen uit wat veen eigenlijk is, hoe het ontstaat en tegelijkertijd willen we graag een kijkje nemen in de nabije toekomst. Want turf wordt straks nog maar in kleine hoeveelheden gebruikt in de tuinbouw om het klimaat en waardevolle ecosystemen te beschermen.
Wat is turf?
Turf is een vorm van humus die in heide wordt gevormd door zuurstofgebrek onder water en de zure pH-waarde van dode heideplanten. Turf bestaat uit onvolledig afgebroken en geconserveerde plantenresten, voornamelijk veenmos (Sphagnum).
Omdat er verschillende soorten veen zijn, kunnen de eigenschappen van veen ook variëren. Veenveen is sterk zuur tot basisch (pH 3,2 tot 7,5), sterk vergaand en rijk aan voedingsstoffen. Hoogveenturf daarentegen is zeer zuur (pH 2,5 tot 3,5), breekt minder gemakkelijk af en is arm aan voedingsstoffen.
Alleen turf uit hoogveen wordt gebruikt voor tuinieren. Oude zwarte turf ligt enkele meters diep in de grond verborgen. Het is prima en delen van de plant zijn nauwelijks herkenbaar. In de bovenste lagen van het hoogveen is jonger witveen te vinden. Je kunt de structuur van de nauwelijks verrotte planten nog goed zien.
Vanwege zijn gunstige eigenschappen is hoogveenturf perfect voor potgrond. Helaas brengen de winning en het gebruik ervan echter zowel regionaal als mondiaal schade toe aan het milieu - daarom is turf een klimaat- en soortendoder in de tuin.
Tip: Sommige lezers herinneren zich misschien: voordat het in potgrond werd gebruikt, werd turf verbrand voor verwarming of gebruikt als strooisel in stallen.
Hoe ontstaat veen?
Turf ontstaat door ophoping van niet of nauwelijks afgebroken organisch materiaal in afwezigheid van zuurstof in met water verzadigdeMoors.
Verenvorming in heidegebieden begon ongeveer 12.000 jaar geleden. Doordat heidevelden veel regenwater opslaan of gevoed worden met grondwater, zijn ze waterverzadigd. Onder deze omstandigheden kunnen de meeste ontbindende organismen niet of slecht leven en hun werk doen. Om deze reden hoopt zich na verloop van tijd een steeds dikkere laag plantaardig materiaal op in moerassen. Dit wordt versterkt door het ontstaan van een zeer hoge zuurgraad in sommige moerassoorten. Omdat dit afgezette plantaardig materiaal grotendeels uit koolstofverbindingen bestaat, worden veengebieden terecht enorme en belangrijke CO2-reservoirs genoemd, die koolstofdioxide uit de atmosfeer verwijderen. Wanneer turf echter wordt gebruikt, komt het weer vrij - en voedt zo het broeikaseffect.
Turf in de tuin: toepassingen & alternatieven
Turf wordt al tientallen jaren gebruikt in de tuinbouw. Omdat het fysische en chemische eigenschappen heeft die zeer gunstig zijn voor de plantengroei, is het lange tijd een integraal onderdeel geweest van potgrond.
Door zijn gunstige poriegrootteverdeling kan hij veel water store opslaan zonder dat de wortels van planten zuurstofgebrek krijgen. Bovendien is de pH erg laag en kan hij met behulp van kalk eenvoudig worden aangepast aan de behoefte van elke plant. Als het droog is, is het vrij licht, waardoor het gemakkelijk te vervoeren is. En last but not least, het is zeer laag in voedingsstoffen. Het voedingsgeh alte kan ook individueel worden aangepast aan de te kweken planten. Het is ook populair in veenbedden vanwege de hoge zuurgraad: rododendrons (Rhododendron), hortensia's (Hydrangea), skimmia's (Skimmia japonica), lavendelheide (Pieris japonica) en bosbessen (Vaccinium) hebben veel baat bij aanplant met turf.
Maar turf wordt schaars: volgens de huidige voorspellingen kunnen de wereldwijde turfreserves onze behoeften nog maar een paar decennia dekken. Bovendien komen bij het verwijderen van turf - hoe voorzichtig ook - grote hoeveelheden koolstofdioxide vrij in de atmosfeer. Volledige afschaffing of in ieder geval een forse vermindering van het gebruik is daarom een zinvol doel met het oog op klimaatverandering. We zijn niet de enigen die onze potgronden op hun kop zetten met onze veenvrije en veenarme Plantura-gronden in biologische kwaliteit. Ook de professionele tuinbouw enNatuurlijk hebben zowel milieuorganisaties als Duitse en Europese natuurbescherming erkend: Turfvrije en veenarme potgrond is de toekomst en veenhoudende grond moet zo snel mogelijk tot het verleden behoren.
Turfvrije of turfarme grond kan worden gemengd uit een breed scala aan componenten: houtvezel, compost, zand, kleimineralen, verschillende kokosmaterialen, perliet en xylitol kunnen in de juiste verhouding worden gemengd om te voldoen aan de behoeften van onze planten, net als turf. Kokosmerg (ook wel cocopeat, also "Coconut peat" genoemd) heeft een zeer vergelijkbaar water- en luchtgeh alte capaciteit zoals turf. Kleimineralen en compost zorgen voor een goede opslagcapaciteit voor voedingsstoffen en perliet zorgen voor een goede structurele stabiliteit.
Tip: Je kunt ook zelf turfvrije potgrond mengen: Als je compost hebt, leggen we hier uit hoe het mengen van compostgrond werkt.