De bladrammenas is een oud gewas dat wordt aangeplant als oliegewas en voor groenbemester. We geven je tips voor het kweken van bladradijs in de tuin.
Radijs wordt beschouwd als een snelgroeiende en diepgewortelde plant met een hoog bladaandeel. De zaden van de olieplant kunnen worden geoogst. Maar de diepe penwortels zijn ook echt een meerwaarde voor de bodemvruchtbaarheid in de tuin.In dit artikel leer je alles over de teelt, verzorging en het gebruik van radijs.
Raamwortel: bloem, herkomst en eigenschappen
De bladrammenas (Raphanus sativus var. oleiformis) behoort tot de koolfamilie (Brassicaceae) en komt oorspronkelijk uit warmere streken. De oudste vermeldingen van de olieplant komen uit Egypte, maar de exacte oorsprong of herkomst is onduidelijk. Op lange, vrij dunne stelen vormen de bladrammenas afwisselend langwerpige, ovale geveerde en radijsachtige bladeren. De eenjarige plant is niet winterhard en geeft tussen mei en juni bloemen die aantrekkelijk zijn voor bijen. Dit heeft de kenmerkende structuur van vier kruisvormige bloembladen voor kruisbloemige planten. Het kleurenspectrum van de bloem varieert van geel tot wit tot paars. De plant, ook wel melioratieradijs genoemd, bereikt een groeihoogte van 50 - 100 cm. Een diepe penwortel verankert de radijs ondergronds in de grond. Het werd vroeger gekweekt voor olieproductie, vergelijkbaar met koolzaad (Brassica napus). De teelt en het gebruik als olieplant gaan momenteel sterk achteruit. Het oliezaad wordt alleen nog verbouwd in Japan, China en Centraal-Europa. In plaats daarvan ligt de focus vandaag op het gebruik van radijs als groenbemester.
De beste radijsvariëteiten
Radijssoorten verschillen in hun bloemkleur, de radijsvorming van de wortels, de vruchtbaarheid van de bloemen en in hun weerstand tegen verschillende ziekten. Radijssoorten die resistent zijn tegen schadelijke rondwormen (nematoden) verminderen de kans op besmetting voorvolgende culturen. Vooral aardappelen (Solanum tuberosum) profiteren ook, omdat plantennematoden virussen kunnen overbrengen en aardappelziektes zoals ijzervlekken kunnen veroorzaken. Er zijn de volgende soorten olieradijs om uit te kiezen:
- 'Contra' is specifiek geschikt voor gebruik als groenbemester. Het ras wordt gekenmerkt door multiresistentie tegen verschillende ziekten, evenals nematoden. Onbedoeld zaaien van de plant wordt verminderd door een lage neiging tot bloeien.
- 'Litinia' toont een mooie paars-witte bloem en overtuigt met zijn snelle groei en diepe penwortels op a altjesvrije grond.
- ‘Radetzky‘ heeft een goede a altjesresistentie en voorkomt door de snelle bladgroei elke onkruidgroei. Het snelgroeiende ras is geschikt voor bijna elke locatie.
- 'Romesa' is een radijssoort voor a altjesvrije gebieden. Het is zeer geschikt als voorcultuur en als groenvoederplant voor dieren. Als 'Romesa' lange tijd blijft staan, begint ze zaden te vormen die als voedselbron voor vogels dienen, maar in het volgende jaar tot ongewenste groei kunnen leiden.
- 'Rufus' is een andere winterharde soort tegen nematoden. De plant verduistert de grond ook als ze jong is en wordt gekenmerkt door een hoge wortelmassaopbrengst. Dit wordt de zogenaamde radijsformatie genoemd.
Tip: Hier vind je ook een overzicht van andere radijssoorten.
Radijs zaaien: stap voor stap
De bladrammenas is gemakkelijk te kweken. De radijs stelt geen bijzondere eisen aan de standplaats. Het groeit op bijna elke grond. Een zonnige standplaats bevordert het rijpen en drogen van de zaden. Een diepe bodem is echter nuttig voor een uitgesproken wortelontwikkeling. Het zaaien begint, afhankelijk van het ras, al in maart en kan doorgaan tot in de herfst. Over het algemeen moet de zaadproductie plaatsvinden tussen maart en mei. Indien de bladrammenas gebruikt wordt als wintergroen afdekzeil dat bevriest, zaaien tussen begin juli en half september. Het zaad wordt gezaaid door te strooien of in rijen. Bij het zaaien in rijen moet de afstand tussen de rijen ongeveer 20 - 40 cm zijn. Gezien de zaaidiepte zijn 2 en 4 cm ideaal. Per vierkante meter is ongeveer 3 gram zaden nodig. Kieming vindt plaats bij temperaturen boven 2 °C enduurt ongeveer twee weken. Door de lage kiemtemperatuur kunnen de zaden in de herfst nog gezaaid worden.
De juiste zorg
De verzorging van de olieradijs is heel eenvoudig. Tijdens de teelt zijn geen speciale zorgmaatregelen vereist. In warme en droge periodes tijdens de zaailingfase moeten de radijsjes worden bewaterd. Zodra de lange penwortels zijn gevormd, is de kruisbloemige droogtetolerant. Bemesting is op de meeste gronden niet nodig. Bladrammenas kan zichzelf zaaien als hij vroeg wordt gekweekt. Dit kan worden voorkomen door de bloemstengels na de bloei terug te knippen. Als de radijs echter in de late zomer en herfst wordt gezaaid, rijpt hij niet. Bladradijs is grotendeels robuust tot knolvoet en wordt beschouwd als zelftolerant.
Is bladrammenas winterhard? De bladrammenas is in de meeste gebieden niet winterhard en bevriest in de winter bij temperaturen onder -10 °C volledig.
Raamwortel als vanggewas en voor groenbemester
Groenmest is simpel gezegd het inzaaien van planten met als doel de bodemvruchtbaarheid te verbeteren en het humusgeh alte te verhogen. Door zijn grote biomassa en diep reikende wortels is radijs bijzonder geschikt als groenbemester voor licht verdichte, slecht doorlatende en humusarme gronden. Ook gebieden met risico op erosie op taluds en taluds hebben baat bij groenbemesting met radijs. Andere koolsoorten mogen niet direct als voor- of nakweek op hetzelfde bed worden geplant.
In koude winters bevriest de radijs betrouwbaar en blijft de groei als een laag mulch op het bed. In het voorjaar kan het bed worden opgegraven en kan de organische stof aan de micro-organismen worden toegevoerd. Onze Plantura biologische bodemactivator ondersteunt het werk van de bodemorganismen met behulp van de voedingsstoffen die het bevat en brengt ook plantbevorderende mycorrhiza-schimmels in de bodem. Als alternatief kan de groei aan het einde van de teeltperiode ook in de herfst voor de eerste nachtvorst worden gehakseld en in de grond worden verwerkt. Hier vindt de mineralisatie van de nutriënten relatief sneller plaats en profiteert het volgende gewas sneller van de groenbemester. De bodem blijft echter minder beschermd tegen wind- en watererosie.
Is radijs eetbaar?
Zoals alle koolsoorten produceert radijs ook antibacteriële mosterdolie die cellen helpt vernietigen,bijvoorbeeld bij het snijden of koken een scherpe, koolstofhoudende smaak en geur ontwikkelen. In principe is de hele olieradijs eetbaar. Jonge bladeren kunnen, net als andere koolsoorten, in de keuken worden gebruikt. Naarmate de leeftijd vordert, smaakt het blad steeds bitterder en scherper, daarom eten veel dieren de bladrammenas alleen graag in mengsels met andere voedergewassen. De bloemen kunnen worden toegevoegd aan salades en andere gerechten als prikkelende, eetbare decoratie. Jonge en malse peulen kunnen ook als groene groenten in de pan worden bereid. De wortel van de olieradijs is ook eetbaar, maar verhoutt vrij snel in het jonge plantstadium. Alleen de peulen van de plant worden gebruikt in de commerciële teelt. Nadat ze volledig rijp zijn, worden ze in de herfst gedorst en wordt de olie in de olie-radijszaadjes eruit geperst.
Mosterd (Sinapis) is een familielid van radijs en kan ook worden geplant als groenbemester of voor zaadproductie. In ons speciale artikel kom je alles te weten over de mosterdplant.