Het levermos springt in het oog met zijn blauwe bloemen in het nog kale lentelandschap. We presenteren de mooiste soorten en geven tips over standplaats en verzorging.
Naast de gewone hepatica (Hepatica nobilis), die bij ons inheems is, zijn er andere soorten en variëteiten in een grote verscheidenheid aan kleuren. We zullen kort de mooiste varianten presenteren en laten zien waar u op moet letten bij het verzorgen van levermossen.
Levermosprofiel: bloeitijd, herkomst en kenmerken
Hepaticas (Hepatica) behoren tot de boterbloemfamilie (Ranunculaceae) en zijn wijdverbreid in heel Europa. Zoals typisch is voor alle boterbloemplanten, is het levermos licht giftig. De plant werd vroeger ingedeeld bij het anemoongeslacht, toen heette hij ook wel Anemone hepatica. Tegenwoordig is deze naam echter niet meer geldig.
Hepatica's bloeien van half februari tot april en zijn daarom vroege bloeiers die uit de grond ontspruiten terwijl veel andere planten nog inactief zijn. Zoals de meeste vroege bloeiers, waaronder de bekende bosanemoon (Anemone nemorosa), is het levermos een lentegeofyt. Als zodanig heeft het ondergrondse vernieuwingsknoppen die het helpen ontkiemen direct na het koude seizoen, wanneer er nog voldoende licht op de grond is door de kale bomen.
De levermossen, die tot 15 cm hoog worden, komen meestal voor in schaarse loofbossen op kalkrijke ondergrond, maar de kleine vaste plant wordt ook steeds populairder in de tuin. De bloembladen gloeien blauwviolet en zijn samen met de wit-rode meeldraden een echte blikvanger. Sommige soorten hebben ook witte of roze bloemen. Als het levermos zich vermenigvuldigt door zelf te zaaien, kunnen zich echte bloementapijten ontwikkelen. Hepatica's verrukken niet alleen ons mensen, maar ook talloze insecten die zichzelf kunnen helpen aan hun stuifmeel.
De mooiste soorten en variëteiten van levermossen
Naast de gewone of drielobbigeHepatica (Hepatica nobilis) en het Transsylvanische levermos (Hepatica transsilvanica) er zijn nog een paar hepatica-variëteiten en variëteiten in verschillende kleuren, maar in geen geval ze zijn allemaal in de tuinbouw.
Hepatica nobilis: Het gewone levermos, dat ook in sommige schaarse loofbossen te vinden is, bloeit blauwpaars, zelden ook roze of wit. Het heeft vijf tot tien bloembladen, maar meestal zes. De bladeren zijn heel en drielobbig.
Hepatica transsilvanica: In tegenstelling tot het gewone levermos heeft het Transylvanische levermos een gekartelde bladrand. De meeldraden zijn ook blauw. Deze soort komt voornamelijk voor in Roemenië en komt niet voor in onze bossen.
Hepatica nobilis 'Alba': Een tuinvariëteit met witte bloemen is de cultivar Hepatica nobilis 'Alba'. Het wordt daarom ook wel witbloemig levermos genoemd.
Hepatica nobilis 'Rubra Plena': Deze cultivar heeft roze, dubbele bloemen die er bijzonder mooi uitzien en zeer in het oog springen.
Hepatica nobilis 'Pink Forest': De roze bloemen van deze variëteit zijn niet dubbel, maar lijken qua vorm op de bloemen van de gewone lever.
Hepatica nobilis var. pyrenaica: Deze variëteit is ook bekend als Pyrenean Hepatica en , zoals de naam al doet vermoeden, komt voor in de Franse en Spaanse Pyreneeën. Naast de lichtpaarse bloemen vallen vooral de gevlekte bladeren op.
Plant levermossen: locatie, bodem en co.
Het blauwe levermos groeit voornamelijk in schaarse bossen in de schaduw van de bomen. Hij houdt van warmte en geeft de voorkeur aan kalkrijke, leemachtige bodems. Als je levermossen in de tuin wilt planten, kun je de natuurlijke boslocatie als richtlijn gebruiken.
Zoals de meeste vroege bloeiers, kan Hepatica het beste in de herfst tussen september en oktober worden geplant. Zaaien moet ook in de herfst gebeuren,omdat het een koude kiem is. Dit betekent dat blootstelling aan een langere koude periode nodig is om het zaad te laten ontkiemen. De standplaats moet halfschaduw zijn, aangezien het levermos in het bos groeit, maar daar ontkiemen voordat de bomen bladeren hebben gevormd. De vaste plant geeft de voorkeur aan een voedselrijke, leem- en humusrijke grond met een neutraal tot alkalisch pH-bereik. Kalk kan helpen als de grond te zuur is. De ideale locatie is doorlatend en altijd fris of vochtig in de koudere maanden zonder wateroverlast. Het levermos kan ook in de balkonbak of pot worden bewaard. Hoe groter de planter, hoe indrukwekkender de bloemen van het levermos uiteindelijk zullen zijn.
Onze Plantura biologische potgrond is bijvoorbeeld geschikt als hoogwaardig substraat, omdat het geen turf en levert daarmee een bijdrage aan klimaatbescherming. De mineralen die het bevat bevorderen het bodemleven en de bloemvorming. Het mengsel bevat gemalen geëxpandeerde klei om een hoge structurele stabiliteit te behouden, terwijl compost zorgt voor een langdurige basisvoorziening van essentiële voedingsstoffen.
Omdat het levermos niet bijzonder groot wordt, hoeven grote plantafstanden niet te worden aangehouden. U kunt de planten in kleine of grote groepen van 10 tot 20 exemplaren planten. Als je wilt dat het levermos zich verspreidt, moet er voldoende ruimte zijn voor nakomelingen in het gebied.
Tip: Als het levermos onder loofbomen wordt geplant, kunnen vallende bladeren gewoon blijven liggen. Deze beschermen de tere planten tegen uitdroging en kou.
Hepaticazorg: dit is belangrijk
Hepatica is een vrij weinig veeleisende plant die niet veel verzorging nodig heeft op de juiste locatie.
De levermossen correct water geven
Hepatica heeft vooral van de herfst tot de lente water nodig. Meestal wordt echter al in de benodigde waterbehoefte voorzien door de regen. Na de bloei verschijnt er blad, dus ook na de bloei moet de grond vochtig blijven. Liming: Het levermos geeft de voorkeur aan een neutrale tot alkalische standplaats. Omdat veel substraten en tuingronden licht zuur zijn, is af en toe bekalken aan te raden. Kalk verhoogt de pH van de grond om levermossen een optimale standplaats te geven. Men moet echter oppassen niet te veel te kalken. Afhankelijk van de begintoestand van de bodem enLimoenvorm varieert de hoeveelheid die moet worden gebruikt.
Hepatica bemesten
Bemesting wordt aanbevolen, vooral in het voorjaar, om een kleine groeispurt te garanderen. De mest mag niet in de grond worden gewerkt, omdat het levermos vrij gevoelig is voor verstoringen in het wortelgebied. Vanaf maart is een tweewekelijkse bemesting aan te raden, vooral bij potten, zodat de voedselvretende plant voldoende wordt aangevoerd. Om ook hier het levermos niet te storen kunt u het beste een organische vloeibare meststof gebruiken, bijvoorbeeld onze Plantura biologische bloemen- & balkonmest. Dit zorgt niet alleen voor mooie bloemen en sterke wortelgroei, maar ontziet ook het milieu met zijn natuurlijke en diervrije ingrediënten. Het uitrijden van brandnetelmest is ook geschikt voor de planten in het bed.
Snoeien en winterslaap
Het levermos is winterhard en hoeft niet gesnoeid te worden. Als u de plant echter in een pot houdt, moet u de container bij langdurige vorst op een beschutte plaats zetten, omdat de pot onvoldoende bescherming biedt tegen de kou. Als inheemse wilde vaste plant is een vrij koude overwintering in een schuur of garage veel gezonder voor de plant dan binnen te overwinteren.
Tip: Hepatica's zijn erg gevoelig voor verstoring en houden niet van verplanten. Als u besluit de plant te transplanteren, duurt het enkele jaren voordat deze is hersteld.
Hepatica vermeerderen
Op gunstige locaties planten levermossen zich zelfstandig voort met behulp van mieren. Mocht je toch zelf een handje willen helpen, dan kun je zaadjes zaaien of de plantjes verdelen. Omdat het levermos echter geen enkele verstoring verdraagt, kan het voorkomen dat de plant na deling niet meer uitloopt.
Als je wilt zaaien, kun je gekochte zaden gebruiken of de levermoszaden zelf van de planten verzamelen. De zaadrijping vindt plaats na de bloeiperiode, dus tussen mei en juni. Na de oogst moet het zaad vervolgens op potgrond worden uitgestrooid, licht aangedrukt en bevochtigd. De zaden kunnen dan op een beschutte plaats overwinteren om uiteindelijk in het voorjaar te ontkiemen. Omdat levermossen koude kiemen zijn, hebben ze absoluut wintermossen nodigTemperaturen om de kiemrust te doorbreken, d.w.z. om kieming mogelijk te maken.
Zijn levermossen giftig?
Zoals alle boterbloemen is hepatica licht giftig voor zowel mens als dier. Daarom moeten voor de zekerheid handschoenen worden gedragen wanneer u in contact komt met de plant, of vergeet niet om uw handen grondig te wassen na het werken met de planten.
Effect en gebruik
De naam "levermos" verwijst enerzijds naar de vorm van de bloembladen, die doen denken aan onze menselijke lever. Aan de andere kant werd de plant in het verleden ook gebruikt om leverproblemen te genezen. Na het drogen verliest de plant zijn toxiciteit en kan er een afkooksel van witte wijn worden gemaakt, waarvan wordt gezegd dat het helpt tegen onder meer indigestie en blaasontsteking. Een dergelijk gebruik van de plant moet voor de zekerheid vooraf met een arts worden besproken. Aangezien het levermos niet mag worden geplukt of opgegraven volgens de Federale Soortenbeschermingswet, mogen alleen exemplaren uit uw eigen tuin worden gebruikt.
Je kunt meer te weten komen over vroege bloeiers in ons artikel over het sneeuwklokje. Daar geven we handige tips voor het planten.