Meestal zie je mosterd op grote velden groeien, maar het kan ook heel decoratief en nuttig zijn in je eigen tuin. Welke soorten mosterd er zijn en hoe je de mosterd moet verzorgen, lees je hier.
Mosterd heeft een lange geschiedenis, het wordt al duizenden jaren als specerij en in de middeleeuwen als medicinale plant gebruikt. Tegenwoordig wordt het steeds populairder in huistuinen. Dit artikel geeft een overzicht van verschillende soorten mosterd, hoe je mosterd kweekt in de tuin en hoe je mosterdzaad gebruikt.
Mosterdplant: Oorsprong en Eigenschappen
Als de velden geel bloeien in de herfst, groeit daar de populaire mosterd. We telen voornamelijk de witte en bruine mosterd (Sinapis alba en Brassica juncea), de zwarte mosterd (Brassica nigra), daarentegen, wordt vanwege de moeilijke mechanische oogst nauwelijks voor de landbouw verbouwd. Strikt botanisch gezien zijn bruine en zwarte mosterd helemaal geen "echte" mosterd, omdat beide planten niet tot het mosterdgeslacht behoren (Sinapis).
De mooie gele mosterdbloesems lijken verwarrend veel op die van koolzaad. Beide planten behoren tot de kruisbloemige familie (Brassicaceae), maar verschillen in bloeitijd, geur en gebruik. Als de mosterd in mei wordt gezaaid of vanaf februari op de vensterbank wordt voorgekiemd, bloeit hij tussen juni en september en kan hij als decoratieve bloem worden gebruikt.
De oorsprong van mosterd is waarschijnlijk India. Bij opgravingen zijn daar resten van teelten gevonden, die dateren van rond 1800 voor Christus. Komt van. Op het Europese continent werd mosterd voor het eerst genoemd in een recept voor mosterdpasta uit het oude Rome rond 100 na Christus. Samen met mierikswortel is mosterd de eerste hete specerij in Europa en zelfs ouder dan peper en chili. In de Middeleeuwen zou met name zwarte mosterd een genezende werking hebben: het zou de bloedsomloop bevorderen, pijn kalmeren en een ontstekingsremmend effect hebben.
Maar hoe ziet de mosterdplant eruit? De witte mosterd wordt 30 tot 70 cm hoog, de bruine 120 cm, terwijl zwarte mosterd totKan tot 200 cm hoog worden. Wat opv alt aan het eenjarige kruid is de hoekige stengel die aan de bovenkant vertakt en ruwe bladeren vormt. Bovendien zijn de mosterdbladeren verdeeld in een bladsteel en een eivormig blad (dit is het bladoppervlak). De rand is meestal glad tot licht gekarteld. De mosterdbloem vormt vier bloembladen en zes meeldraden - er is nauwelijks een visueel verschil tussen de bloemen van koolzaad en mosterd. Het belangrijkste onderscheidende kenmerk is daarom de bloeitijd: terwijl koolzaad in de lente bloeit, zijn mosterdbloemen alleen te zien in de late zomer tot de herfst.
De mosterdbloemen zijn hermafrodiet en kunnen zichzelf bestuiven, dus hebben ze geen andere plant nodig als stuifmeeldonor. Bestuiving vindt plaats door wind of door insecten, die de bloem graag bezoeken. Mosterd vormt een diepwortelend wortelstelsel en is daarom zeer geschikt voor het losmaken van grond, als tussengewas of als groenbemester. De zaden worden gevormd in peulen en zijn ongeveer zo groot als een erwt. Je kunt ze heel gebruiken, ze tot poeder vermalen of ze gebruiken om de beroemde kruidenpasta, tafelmosterd, te maken.
Mosterd soorten en variëteiten
In het algemeen wordt er onderscheid gemaakt tussen witte, bruine en zwarte mosterd:
- Witte Mosterd (Sinapis alba): Ook wel gele mosterd genoemd vanwege de intens gele bloemen. Het vormt 4 tot 8 zaden per peul, de zaden zijn wit tot lichtgeel met een milde smaak.
- Bruine Mosterd (Brassica juncea): Ook bekend als Indiase of Chinese mosterd. Het vormt 6 tot 15 zaden per peul, die donker tot lichtbruin zijn. Het gebruik van mosterdolie is in Azië nog gebruikelijk, maar is vanwege de lage opbrengst vervangen door koolzaad. Bruine mosterd wordt voornamelijk gebruikt in Dijon-mosterd. Hij heeft een scherpe smaak. Een interessant ras is 'Rouge Métis', dat een ingesneden roodpaars blad heeft en daardoor bijzonder decoratief is in salades. En de variant 'Southern Giant Curled', de Krause-mosterd, wordt ook sterk aanbevolen: het vormt zeer grote bladeren die kunnen worden gebruikt in salades, op brood of gekookt als spinazie.
- Black Mustard (Brassica nigra): Wordt zelden mosterdkool genoemd. Het vormt 4 tot 10 zaden per peul, die donkerbruin of grijs tot zwart van kleur zijn. Wat opv alt is een overwegend behaarde, zwarte steel die naar boven toe blauw kleurt. Zwarte mosterd zalniet commercieel gekweekt, omdat de peulen heel dicht bij de stengel zitten en daarom niet gemakkelijk machinaal kunnen worden geoogst. Hij heeft een scherpe smaak.
Zorg voor mosterd in de tuin
Als je mosterd in je eigen tuin wilt planten, heb je een zonnige of op zijn minst gedeeltelijk schaduwrijke plek nodig. Voor de groei heeft een humusrijke, kalkrijke grond de voorkeur. Mosterd kan in gemengde teelt worden gekweekt met bijna alle andere groenten, alleen andere kruisbloemige groenten zoals bloemkool (Brassica oleracea var. botrytis) of broccoli ( Brassica oleracea var. italica) moet worden vermeden. Ook is het belangrijk dat een plant uit de Brassicaceae
familie minimaal vier jaar niet meer op dezelfde plek wordt gekweekt, anders kunnen ziektes worden overgedragen.Mosterd is een zeer weinig veeleisende plant tijdens de vegetatieve fase. Als het op een goed gevoede locatie wordt gekweekt, is regelmatig water geven voldoende. Als je mosterd gebruikt als vanggewas of om de bodemstructuur te verbeteren, gebeurt dit meestal op minder goede locaties.
Hier is het aan te raden om de planten te voorzien van extra voeding in de vorm van bemesting. Hierdoor kunnen ze hun volledige kracht ontwikkelen en de bodem verbeteren. Extra bemesting van de mosterd op een slechte standplaats zorgt ervoor dat deze beter groeit, de voedingsstoffen in al haar plantorganen opslaat en weer afgeeft wanneer ze op de compost of direct op het bed gaan rotten. Door de goede groei van de mosterdplanten wordt koolstof gefixeerd en kan het na het rotten als humus worden gebruikt.
Onze overwegend biologische Plantura biologische universele meststof is bijvoorbeeld een geschikte meststof. Dit voorziet de plant niet alleen van ideale voedingsstoffen, maar ondersteunt ook een actief bodemleven. Aangezien mosterd een eenjarige plant is, sterft deze in de herfst af en is dus niet winterhard. Als de rijpe zaden niet worden geoogst, zullen ze het volgende jaar natuurlijk weer ontkiemen.
Mosterdoogst: wanneer en hoe doe je dat
De eerste bladeren kunnen al drie weken na ontkieming worden geoogst. Deze smaken heerlijk als toevoeging aan een frisse salade.In de Indiase keuken worden spinazie-achtige groenten vaak gekookt van het mosterdgroen. Naarmate de bladeren ouder worden, worden ze bitter en smaken ze niet meer zo lekker. Zodra de mosterd begint te bloeien, moet je het oogsten van de bladeren volledig vermijden. Op deze manier kan de plant al zijn energie in de bloem kanaliserenen peulvorming en hoeft geen nieuwe bladeren te ontwikkelen.
De mosterdpeulen zijn klaar om te oogsten zodra ze droog zijn. Dit gebeurt meestal in september of oktober. Als de peulen rammelen als je ze schudt, zijn ze droog genoeg. Ze kunnen gemakkelijk met de hand uit de plant worden verwijderd, daarna moeten ze worden geopend en de korrels worden verwijderd. Bij een grote oogst is het makkelijker om de verzamelde peulen in een zak te doen en er met je hand of een deegroller op te tikken om de mosterdzaadjes los te maken. Deze kunnen er dan gewoon uitgezocht worden.
Bewaren en conserveren van mosterd
De geoogste mosterdzaadjes kunnen dan gedroogd worden. Het is voldoende om ze op een stuk krant te leggen en ze ongeveer vier weken op kamertemperatuur en met goede ventilatie te laten staan. Leg je de krant met de mosterdzaadjes op de verwarming, dan is hij nog sneller droog. De korrels kunnen dan heel bewaard worden op een donkere, droge plaats of vermalen worden tot mosterdmeel. Ze zijn dan geschikt als toevoeging aan ingemaakte groenten zoals augurken of als specerij voor vlees en groenten. Als alternatief voor drogen kunnen de mosterdzaadjes ook direct tot mosterdpasta worden verwerkt.
Ingrediënten van Mosterd
Mosterd werd in de middeleeuwen al als medicinale plant beschouwd, wat vooral te danken is aan de ingrediënten. De verschillende soorten bestaan uit ongeveer 20 - 30 procent mosterdolie, die veel gezonde, onverzadigde vetzuren bevat. Mosterd bevat ook een hoog eiwitgeh alte (ongeveer 28 procent). De glycosiden die het bevat zijn verantwoordelijk voor de kruidigheid van de mosterd. Deze verschillen in wit en bruin, of zwarte mosterd. De scherpe smaak ontwikkelt zich echter pas wanneer de glycosiden worden afgebroken en reageren met een enzym. Daarom, als je een mosterdzaadje kauwt, smaakt het eerst zoet en nootachtig en wordt het na een tijdje pittig.
Gemeenschappelijke mosterdplagen
Mosterd is een zeer robuuste plant en heeft nauwelijks te maken met ongedierte. Net als andere kruisbloemige planten kunnen vlooienkevers echter problematisch worden in droge omstandigheden. Preventief helpt het echter om vroegtijdig onkruid te verwijderen, de planten regelmatig water te geven en de grond permanent vochtig te houden met een laag mulch.
De witte vlieg, ook wel kaswittevlieg genoemd, kan gemakkelijk onderdrukt met nuttige insecten. Het volstaat om de tuin aantrekkelijk te maken voor nuttige insecten,bijvoorbeeld met insectenhotels en een bloemenweide. Dit helpt niet alleen de mosterd, maar je hele tuin.
Zoals reeds vermeld, is mosterd ideaal als groenbemester. In een artikel hebben we handige tips en andere mogelijkheden voor groenbemester in het najaar voor je op een rijtje gezet.