Zeekool is een bijna vergeten gewas dat in sommige landen de status van delicatesse heeft gekregen. We introduceren de bijzondere kool en geven tips voor het kweken in je eigen tuin.
De in het wild groeiende zeekool (Crambe maritima), ook wel strandkool genoemd, gedijt ook op zeer zoute grond direct aan zee en werd vroeger als dier verzameld voer. Het feit dat zeekool niet veeleisend en gemakkelijk te verzorgen is en tegelijkertijd vroeg in het jaar als groente kan worden gegeten, heeft het ook in de loop van de tijd tot een tuinbewoner gemaakt. In dit artikel leer je alles over de herkomst, teelt en verzorging van zeekool.
Zeekool: herkomst en kenmerken
Zeekool groeit in het wild langs de oost- en Noordzeekust, aan de Atlantische kust van West-Europa en aan de Zwarte Zee, en was vroeger populair in Duitsland en alle buurlanden als voedsel voor mensen en vee. Tegenwoordig worden de wilde planten streng beschermd en mogen ze niet meer verzameld worden. Hoewel zeekool een kruisbloemige groente is (Brassicaceae), staat hij ver verwijderd van onze bekende koolgroenten zoals broccoli (Brassica oleracea var. italica ) of palmkool (Brassicaoleracea var. palmifolia) gerelateerd.
Zeekool is een winterharde en deels groenblijvende vaste plant met een diepe penwortel. De bladeren en scheuten sterven meestal in de winter af en ontkiemen het volgende voorjaar weer vers. Zeekool, ook wel zeekool genoemd, heeft gekrulde, turquoise tot groen-violet gekleurde bladeren die een basale rozet vormen. De sterk vertakte plant wordt zo'n 20 tot (zelden) 70 centimeter hoog. De bloeiperiode duurt van mei tot juli, waarin zeekool duizenden witte bloemen vormt op lange bloeiwijzen. Na de bevruchting ontwikkelen zich ronde peulen, waarbinnen elk een enkel zeekoolzaadje rijpt. Deze zaden drijven op het wateroppervlak en worden zo ook verspreid door de getijden en stromingen van de nabijgelegen zee. De zeekool is extreem toleranttegen het zoutgeh alte en wordt daarom ook wel halofyt (zoutplant) genoemd. De spruit die in het voorjaar ontkiemt, wordt als een delicatesse beschouwd en wordt met behulp van een aarden pot gebleekt en later als asperges bereid.
Zeekoolsoorten en -variëteiten
Het geslacht zeekool (Crambe) bestaat uit ongeveer 37 soorten, waarvan er tien inheems zijn in Europa. In Europa wordt echter alleen zeekool (Crambe maritima) voor culinaire doeleinden gebruikt en in Afrika de Spaanse zeekool (Crambe hispanica). De weinige soorten echte zeekool hebben we te danken aan de sporadische teelt van de groente in Frankrijk, Nederland, Noord-Amerika en Engeland. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de rassen 'Lily White', 'Ordinary Pink-Tipped' en 'Ivory White', die vooral verschillen in bladkleur en daarmee in sierwaarde.
Kalekool planten
Zeekool kan worden gezaaid of geplant. Vermeerdering is ook mogelijk met eigen zaden of stekken van de plant. De vaste planten hoeven niet elk jaar opnieuw gezaaid of verplant te worden.
Zeekool moet in maart worden gezaaid, hetzij beschermd op een lichte vensterbank of op een zeer warme, vorstvrije plaats direct in de grond. Als je de zaden een dag laat weken in water en ze vervolgens ongeveer 2 cm diep in de grond plant, zullen de zeekoolzaden veel beter en sneller ontkiemen. Helaas zijn de zaden maar zeer kort houdbaar, na een jaar is de kiemkracht al merkbaar verminderd. Zaden die u zelf verzamelt, moeten daarom zo snel mogelijk worden gezaaid. Na een paar weken worden de zaailingen uitgeplant en gescheiden op een afstand van ongeveer 30 cm. Vegetatieve vermeerdering via wortel- of kopstekken van bestaande planten is eenvoudiger. Al na een paar dagen begint de wortelgroei van vers gesneden stekken in een voedselarme potgrond, zoals ons Plantura kruid en potgrond. Bij het uitplanten dient de zeekool in de volle zon te staan op leemzandige, goed doorlatende grond met voldoende voeding. Jonge planten of zaden van zeekool worden nu door veel zeldzaamheidsdealers aangeboden, vooral online. Het verzamelen van wilde zeekoolplanten is verboden volgens de soortenbeschermingswet.
Zeekoolverzorging
Zeekool moet direct na het planten een paar keer worden bewaterd om de wortelontwikkeling te bevorderen. Het groeit nooit zo weelderig in de tuin als aan de zoute kusten, maar het kanook kan hij bij ons behoorlijke maten bereiken. Na het eerste jaar zijn de wortels goed genoeg gegroeid om de strandkool zelf van water te voorzien. Alleen bij extreem lange periodes van droogte heeft zeekool extra irrigatie nodig. De voedingsbehoefte van strandkool is gemiddeld tot hoog, zeker als spruiten of bladeren steeds opnieuw worden geoogst. Regelmatige bemesting met overwegend organische langzaamwerkende mest, zoals onze Plantura biologische tomatenmest, vult de bodemvoorraad aan voedingsstoffen op lange termijn gelijkmatig aan. Overigens kan het al toegepast worden bij het planten van de zeekool.
Harvest Beach Cabbage
De eerste spruiten en bladeren van de strandkool kunnen al in april worden geoogst - ze worden gewoon afgesneden met een scherp mes. In de zomer hebben de bladeren al een duidelijk koolaroma en kunnen ze dan gebruikt worden voor hartige gerechten.
Zeekool eten en bereiden
Zeekool wordt meestal gebleekt onder een ondoorzichtige aarden pot en vervolgens gekookt als asperges. Maar ook in april en mei verrijken ongebleekte, malse, jonge scheuten het menu. De bladeren van strandkool kunnen echter ook worden gekookt en gebruikt als gewone koolbladeren.
Een andere bijna vergeten groente uit vroeger tijden is de kervel. Alles over de plantkunde, de teelt en het gebruik van deze knolgewas vind je in ons speciale artikel.