De plant wordt in veel landen bewust gekweekt en als geneesmiddel verkocht. We onthullen hoe je fenegriek in je eigen tuin kunt kweken.
De kracht van fenegriek (Trigonella foenum-graecum) is in duizenden jaren niet gebroken. De geneeskrachtige plant werd al in de oudheid veel gebruikt en ook fenegriek is onmisbaar in de Ayurveda-keuken. Het smakelijke kruid geniet ook wijdverbreide populariteit onder de naam koehoornklaver en zijn karakteristieke geur leverde het de titel Grieks hooi op. Fenegriek combineert ongelooflijk veel positieve eigenschappen: de nootachtige noot van de zaden maakt van menig bekend gerecht een nieuwe smaakervaring. De smakelijke blaadjes daarentegen zorgen voor verse groenten en kunnen op verschillende manieren in de keuken worden gebruikt. En de teelt van de gezondheidsbevorderende plant is allesbehalve moeilijk. Sta versteld van de krachten van deze oude geneeskrachtige plant.
Fenegriek: eigenschappen en herkomst
Fenegrieks relatie met andere klaversoorten is meteen duidelijk. En dus behoort deze plant ook tot de vlinderbloemigenfamilie (Faboideae). In tegenstelling tot de andere soorten geeft fenegriek een intense cumarinegeur af, die sterk lijkt op die van gedroogd hooi. De plant is eenjarige en wordt via zijn sterke penwortel van water en voedingsstoffen voorzien. Hij kan tot 60 centimeter hoog worden. Tussen april en juli verschijnen de delicate gele tot licht blauwachtige vlinderbloesems in de bladoksels, die tal van hommels en bijen aantrekken. Je kunt de plant ook herkennen aan de driehoekige bladvorm, die de soort zijn wetenschappelijke naam geeft Trigonella.
De oorsprong van de plant ligt waarschijnlijk ergens in West-Azië en het Middellandse Zeegebied, waar de wilde vorm vandaag de dag nog steeds voorkomt. Van daaruit verspreidde fenegriek zich, omdat het tot ver in de middeleeuwen een grote populariteit genoot.Tegenwoordig strekt het verspreidingsgebied zich daarom uit over het hele Amerikaanse continent tot China en van Noord-Afrika tot Frankrijk en Griekenland. Klaver werd ooit op grote schaal gekweekt, zelfs in Duitsland. Om deze reden kun je, als je beter kijkt, af en toe nog wilde fenegriek vinden, vooral in het zuiden van Duitsland.
De beste fenegriekvariëteiten
Fenegriek kan worden onderverdeeld in twee ondersoorten. Ten eerste is er de wilde vorm gladiata. Het is vooral wijdverbreid in het Middellandse-Zeegebied en v alt op door zijn sterke beharing. De tweede ondersoort culta is volledig glad en onbehaard. Het is waarschijnlijk een puur gecultiveerde vorm en stamt waarschijnlijk af van de harige wilde vorm.
Fenegriek kopen: dit is belangrijk
Als je de zaden alleen als specerij wilt kopen, zorg er dan voor dat ze luchtdicht verpakt zijn. Dit is de enige manier om het aroma langer vast te houden. Voor de productie van spruiten moet je zaden van biologische kwaliteit kopen. Dit is de enige manier om te voorkomen dat de zaden worden behandeld met schadelijke pesticiden. Als je de planten daarentegen in een later stadium wilt oogsten, kun je desgewenst ook conventioneel geproduceerde zaden gebruiken.
Fenegriek kweken
Fenegriek kweken is vrij eenvoudig. Het feit dat de plant ook in Duitsland in het wild voorkomt, toont zijn aanpassing aan de lokale omstandigheden aan. Bemesting is meestal niet nodig en water geven is alleen nodig in zeer droge zomers. Omdat de plant echter maar eenjarig is, wordt hij jaarlijks gezaaid.
Wanneer fenegriek planten?
Omdat fenegriek een eenjarige is, moet je hem elk jaar opnieuw inzaaien. Zaaien moet ergens tussen april en begin juni en moet direct buiten gebeuren. Je hoeft de planten daarna niet meer uit te prikken.
De perfecte locatie voor fenegriek
Fenegriek komt uit een meer mediterraan klimaat, dus het heeft wat zonlicht nodig. Het hoeft niet de brandende zon te zijn, maar de plant mag ook niet in te veel schaduw staan. De perfecte bodem is kleiachtig, maar nog steeds waterdoorlatend. Fenegriek verdraagt droge plaatsen en doet het zelfs goed op zoute grond.
Procedure voor het kweken van fenegriek
Omdat het zaaien direct in het bed plaatsvindt, is de plantafstand al belangrijk. Omdat fenegriek vrijgroeit groot en kruidachtig, een afstand van ongeveer 20 centimeter tussen de planten is aan te raden. Na ontkieming mogen de zaailingen niet worden verplaatst. Fenegriek is een donkere kiem. Plaats de zaden daarom ongeveer 2,5 cm diep in de grond en bedek ze dan weer met aarde. Omdat fenegriek de voorkeur geeft aan droge boven natte omstandigheden, moet je het zaad vochtig houden tot ontkieming, maar niet te nat.
Zorg voor fenegriek: de juiste bemesting en watergift
Als vertegenwoordiger van de peulvruchten (Faboideae) leeft fenegriek in symbiose met zogenaamde knobbelbacteriën (ook wel rhizobia genoemd). Deze bacteriën binden stikstof uit de lucht en stellen dit door omzetting ter beschikking aan de klaver. In ruil daarvoor voorziet dit de bacteriën van suiker, die het verkrijgt uit fotosynthese. Om deze reden mag fenegriek niet met stikstof worden bemest. Anderzijds is het belangrijk om voldoende ijzer, molybdeen en zwavel te hebben, aangezien deze nutriënten van groot belang zijn voor de samenwerking. Goede tuingrond bevat meestal genoeg van deze voedingsstoffen, dus bemesten is niet echt nodig. Zorg er ook voor dat u geen mest of compost aan de grond toevoegt voordat u gaat zaaien.
Tip: Je kunt gemakkelijk ontdekken hoe planten en bacteriën samenwerken. Om dit te doen, graaf je een plant op en onderzoek je de wortels op kleine dikke knobbeltjes. Deze knobbeltjes huisvesten de bacteriën.
Wat betreft water geven, is fenegriek ook niet erg veeleisend. Het is belangrijk dat het nooit in opstuwing staat. De omstandigheden moeten daarom aan de droge kant zijn, want fenegriek verdraagt iets te veel droogte in plaats van te veel water. Als de bladeren echter slap beginnen te worden, moet u dringend naar de gieter grijpen.
Fenegriek oogsten en bewaren
In dit land is vooral het gebruik van de zaden bekend. Deze rijpen tussen juli en september. Wanneer de peulen zijn opgedroogd en beginnen te barsten, is het tijd om de zaden te oogsten. Uit voorzorg moet je de zaden na de oogst goed drogen voordat je ze luchtdicht verpakt. Op een koele en liefst donkere plaats behouden de zaden ongeveer een jaar hun volle aroma. Het fenegriekkruid wordt vooraf geoogst. Het smaakt het lekkerst in het begin van het jaar als het kruid nog jong en vers is. danje kunt het direct in de keuken gebruiken, of drogen en luchtdicht bewaren, net als de zaden.
Fenegriek: effect en toepassing
Je hebt waarschijnlijk vaker fenegriek geproefd dan je dacht zonder het te beseffen. Want de zaden van de veelzijdige plant vormen een belangrijk onderdeel van currymengsels. Ook in kaas wordt de toevoeging van fenegriek steeds populairder. Geen wonder, want de lijst met gezondheidsbevorderende effecten van de plant is zo lang dat het ronduit verwarrend lijkt. Om deze reden hebben we enkele toepassingen voor u samengevat:
- In gerechten als kruiden of als ingrediënt (verse of geroosterde zaden, maar ook bladgroenten): Fenegriek heeft veel toepassingen in de keuken. Dit heeft verschillende positieve effecten op de gezondheid, zoals het verlagen van de bloedsuikerspiegel of het stimuleren van het spijsverteringskanaal. Last but not least is fenegriek ook erg interessant voor sporters omdat het de testosteronbalans aantast en zo de spiergroei bevordert. En van fenegriek wordt zelfs gezegd dat het de potentie verhoogt.
- As Thee tegen chronische hoest en als opkikker na ziekte en om de zenuwen te kalmeren: Kook een portie fenegriekzaden met heet water en geniet van maximaal drie kopjes per dag. Let op: Planten hebben ook sterke effecten. Gebruik deze daarom niet langer dan zes weken in hogere doseringen, maar wissel af met andere planten of neem pauzes in het gebruik.
- Gemalen zaden in kokosolie tegen haaruitval en voor een heldere huid: Om haaruitval te voorkomen, de haargroei te bevorderen of een heldere teint te krijgen, kun je gemalen fenegriekzaden in kokosnoot weken olie. De olie wordt vervolgens in de (hoofdhuid)huid gemasseerd en daar een half uur gelaten. Elke twee tot drie dagen herhaald, na een paar weken begint nieuwe haargroei en is de huid gereinigd. Ook gebruikt als conditioner, zorgen fenegriekzaden voor gezond haar en bestrijden gespleten haarpunten en roos. Om dit te doen, giet je heet water over de zaden en laat je ze afkoelen voordat je ze gebruikt.
De talloze effecten van fenegriek, waarvan de meeste nu zelfs wetenschappelijk zijn bewezen, zijn natuurlijk te danken aan de ingrediënten. De zaden van de medicinale plant bevatten ongeveer 30% slijm. Deze stoffen zitten bijvoorbeeld ook in lijnzaad en hebben effectverzacht geïrriteerde slijmvliezen. Dit heeft een zeer positief effect op het spijsverteringsstelsel. Verder bevatten de zaden van fenegriek ongeveer 25% eiwitten. Een actief ingrediënt genaamd foenugraecine in fenegriek is voornamelijk verantwoordelijk voor het effect op de menselijke hormoonhuishouding. Dit is een uitgangsstof voor de vorming van steroïdhormonen zoals testosteron en oestrogeen. Daarnaast zijn de zaden rijk aan verschillende belangrijke sporenelementen zoals ijzer, calcium en magnesium. Vitamine A, dat goed is voor het gezichtsvermogen, is ook aanwezig in fenegriekzaden. De rijke overvloed aan gezondheidsbevorderende ingrediënten leidt daarom tot een breed scala aan effecten. Er zijn echter geen bijwerkingen bekend. Vermijd alleen te veel fenegriek in de late zwangerschap, omdat het ook een geboorteverwekkend effect kan hebben. Overmatige inname kan ook gastro-intestinale problemen veroorzaken. Herhaald uitwendig gebruik van fenegriek kan roodheid en jeuk veroorzaken.
Je kunt fenegriek op veel manieren gebruiken in de keuken. De zaden zijn bijvoorbeeld vers geschikt als specerij voor brood of kaas. Als de smaak van de verse zaden te intens voor je is, kun je ze wat zachter maken door ze te roosteren. De plant wordt ook veel gebruikt in de Indiase keuken, bijvoorbeeld in chapati of naanbrood. Het verse kruid wordt ook gebruikt om hartige pannenkoeken te verfijnen. De verse spruiten zijn ook geschikt als zomergroente. Hier is een gids over hoe je gemakkelijk je eigen spruiten kunt kweken.