- Valeriaan kweken: hoe je het met succes kunt laten groeien
- Medicinale valeriaan: oogsten en bewaren
- Gebruik van valeriaan: ingrediënten en effecten
Help de ontwikkeling van de site en deelt het artikel met vrienden!
Medicinale valeriaan is een van de beste planten die effectief is bij rusteloosheid en slaapstoornissen. We laten zien hoe het in elke tuin schitterend groeit!
De echte medicinale valeriaan (Valeriana officinalis) behoort tot de kamperfoeliefamilie (Capricoliaceae). Veldsla (Valerianella) is een bekend lid van dezelfde plantenfamilie en is daarom nauw verwant aan valeriaan. Met een hoogte van één tot 2 m torent het winterharde kruid uit boven vele andere collega's in de plaatselijke kruidentuin. Valeriaan is inheems in Europa en West-Azië. In de winter sterven de bovengrondse delen van de plant af en de robuuste vaste plant overwintert in de vorm van wortelstokken in de grond. Wortelstokken zijn ondergrondse scheuten die voornamelijk worden gebruikt voor vermeerdering maar ook voor overwintering.
Vanwege de eigenaardige geur zijn er een aantal mythes rond valeriaan. Een valeriaanboeket dat als een maretak in de deurpost hangt, moet boze geesten op afstand houden. Als je het echter in de korf plaatst, moet het het verlies van de bijenkolonie voorkomen en zelfs meer aantrekken. Als een beul in de middeleeuwen te delicaat was, kauwde hij op de valeriaanwortel: het kruid zou woede opwekken, zodat de beul geen medelijden meer had met de schuldige. De rattenvanger van Hameln daarentegen had valeriaan bij zich om de ratten met de onaangename geur uit hun holen te lokken. Er zijn dus veel verhalen en mythen over het kruid. Je wilt toch niet alles proberen om erachter te komen welke waar zijn en welke niet. Wel is het zo dat valeriaan helpt bij rusteloosheid en slaapstoornissen. Ondanks de sterke geur kun je hem ook in de keuken gebruiken. We laten zien hoe je dit veelzijdige kruid in je eigen tuin kunt kweken.
Synoniemen: kattenkruid, stinkwortel, heksenkruid
Valeriaan kweken: hoe je het met succes kunt laten groeien
Locatie
Een zonnige standplaats is ideaal voor valeriaan, maar kan ook tevreden zijn met halfschaduw. Hij doet het goed op een vrij vochtige grond. Dit mag echter niet nat ofneiging tot wateroverlast; dit is ook niet goed voor valeriaan. Door deze voorkeur wordt valeriaan in het wild vaak aan de randen van water aangetroffen. Als de ondergrond zwaar is (bijvoorbeeld kleigrond), is het raadzaam om deze met zand los te maken. Dit bevordert de vorming van fijne wortels en wortelstok. Nadat de valeriaan is geoogst, is het essentieel om voor het volgende jaar een standplaatswisseling door te voeren (uiteraard alleen als een ander teeltjaar gewenst is). Als valeriaan herhaaldelijk op dezelfde plaats wordt gekweekt, bevordert dit de aantasting van typische ziekten. Noch valeriaan, noch de nauw verwante veldsla mag vier tot vijf jaar op het terrein worden gekweekt.
Vooral vanwege de hoge waterbehoefte en de vorming van de wortelstokken, moet de pot die wordt gebruikt bij het kweken van valeriaan in potten groot genoeg zijn. Als er maar een kleine wortelruimte beschikbaar is, moet er enerzijds veel water worden gegeven, anderzijds blijven de felbegeerde wortelstokken van de valeriaan kleiner en kan er minder geoogst worden.
Reproductie
De meest gebruikelijke manier om valeriaan zelf te vermenigvuldigen, is door te zaaien. Het is het beste om de zaden in maart of begin april te zaaien. Direct buiten zaaien is vanwege de naderende vorst te riskant, daarom kun je ze beter in de zaadbak op de vensterbank zetten. Valeriaan is een lichte kiem. Als het zaad bedekt is met aarde, bemoeilijkt dit de toch al zeer langdurige ontkieming van de zaden. Druk het zaad daarom slechts licht aan en zorg ervoor dat het gelijkmatig vochtig blijft. Het duurt vier tot zes weken voordat de eerste zaailingen verschijnen, zelfs als het thuis warm is.
Tip: Het is het beste om altijd vers zaad van het voorgaande jaar te gebruiken. Valeriaan verliest zijn vermogen om zeer snel te ontkiemen naarmate het langer wordt bewaard. Dan duurt het nog langer voordat de zaden ontkiemen of, in het ergste geval, helemaal niets ontkiemen.
Valeriaan plant zich dankzij de wortelstok bijna vanzelf voort, daarom moet er bij het uitplanten in het bed op worden gelet dat er voldoende ruimte tussen de afzonderlijke planten is. Ze hebben dus nog genoeg ruimte om zich te verspreiden en zich te ontwikkelen.
Water geven en bemesten
Omdat de valeriaan zich ook prettiger voelt in gebieden met wat meer water, moet hij ook regelmatig en consequent van water worden voorzien. Droogte is niet goed voor het geneeskrachtige kruid. Droogte van meerdere dagen kan hem zelfs zo erg makenvoeg eraan toe dat hij de droge periode niet overleeft. Ook reikt het wortelstelsel niet diep genoeg in de grond om diepliggende waterreserves te bereiken.
Als de valeriaan wordt geplant in humusrijke grond, is geen verdere bemesting nodig. Bij het kweken in pot kan het echter voordelig zijn om af en toe te bemesten. Een voornamelijk organische langetermijnmeststof zoals onze Plantura organische universele meststof werkt drie maanden lang en stimuleert ook het bodemleven.
Onderhoud
Valeriaan zelf vereist geen speciale zorg. In de winter hoeven geen beschermende maatregelen tegen vorst te worden genomen. In de herfst sterven de bovengrondse delen van de plant af. De winterharde wortelstok in de grond is gemakkelijk bestand tegen vorst.
Valeriaan kan echter af en toe worden aangevallen door ongedierte. Bladluizen kunnen het beste gewoon worden afgespoeld. Als de planten te dicht zijn, kan het ook gebeuren dat zich aan de bovenzijde van de bladeren een witachtig gazon van schimmels vormt. Dat is echte meeldauw. In dit geval moeten de planten verder uit elkaar worden geplant en, als extra bemesting is gebruikt, moeten de extra voedingsstoffen worden gestopt.
Bekijk onze gids voor het kweken van valeriaan voor nog meer tips en trucs!
Medicinale valeriaan: oogsten en bewaren
De wortel of wortelstok is van primair belang. Deze bevat de effectieve essentiële oliën en andere componenten in hoge concentraties. Om een overvloedige oogst te kunnen binnenhalen, is het raadzaam om de wortels pas in het tweede levensjaar van de plant uit te graven. Daarna wordt het langzaam gedroogd, waarbij de karakteristieke geur ontstaat. De gedroogde wortelstok kan enkele maanden worden bewaard.
De rijpe zaden kunnen niet alleen het volgende jaar worden gezaaid, maar ook als wortel worden gebruikt. Nadat de bloeiwijzen zijn gerijpt en bruin zijn geworden, worden ze afgesneden en gedroogd. De zaden kunnen dan gemakkelijk worden verwijderd.
Je kunt hier meer vinden over de oogst, opslag en effecten van valeriaan.
Gebruik van valeriaan: ingrediënten en effecten
Valerian is rijk aan effectieve essentiële oliën, vooral in de ondergrondse wortelstok, maar ook in de zaden. De alkaloïden die het bevat, creëren een geur die kenmerkend is voor katten en hebben een stimulerend effect op katten, vergelijkbaar met kattenkruid. De gedroogde wortelstokken behoren tot de meest gebruikte kruiden-actieve ingrediëntenals een kalmerend middel voor rusteloosheid of slapeloosheid. Gedroogd kan het op verschillende manieren worden toegediend: als thee of tinctuur, of in de vorm van tabletten of capsules. Valeriaanpreparaten mogen niet aan kinderen worden gegeven vanwege het onbekende effect op het organisme van het kind.
Maar valeriaan vindt vaker zijn weg naar de keuken dan je denkt. Valeriaanextract wordt in de voedingsindustrie gebruikt om appelsmaak toe te voegen aan ijs of gebak. Het jonge kiemkruid in het voorjaar kan heel goed verwerkt worden in een salade met zijn naaste verwant - veldsla.
Valerian is een gevestigde medicinale plant die vandaag de dag nog steeds veel medicinaal wordt gebruikt. Rond de eigenaardige geur zijn talloze mythen ontstaan, maar dankzij het veelzijdige gebruik en de sierbloemen heeft dit kruid een plekje in de moestuin verdiend.