- Wat is compost?
- Eigenschappen van compost
- Waar komt compost vandaan?
- Compostwormen en andere composters
- Compost van recyclingcentra
- Zelf compost maken
- Compost buiten zetten: hoe het correct te gebruiken
- Compost in de landbouw
Help de ontwikkeling van de site en deelt het artikel met vrienden!
Wat is compost, waar is het van gemaakt en hoe is het samengesteld? We onthullen alles over de herkomst, het gebruik en de verspreiding van compost in de tuin.
De mens maakt al eeuwenlang compost van verschillende soorten afval om zijn planten te bemesten. Al in de 8e eeuw voor Christus meldde de Griekse dichter Homerus dat er een geurige hoop mest groeide op het erf van Odysseus, dat later over de velden werd verspreid. Maar welke speciale en mysterieuze superkrachten maken compost zo waardevol voor de mens dat het soms het 'zwarte goud' van de tuinman wordt genoemd? In dit artikel leer je meer over de vorming en oorsprong, eigenschappen en toepassing van compost.
Wat is compost?
Compost is dood organisch materiaal dat het proces van zogenaamd rotten heeft doorgemaakt. Ontleding door luchtademende micro-organismen vindt eerst plaats in het composteringsproces. Deze breken delen van het organische materiaal zodanig af dat het in gasvorm als kooldioxide in de lucht komt. De uitgangsstoffen vallen langzaam uiteen in grovere delen en uiteindelijk zelfs in losse moleculen of atomen. Uit deze "bouwstenen" ontstaat dan in het proces van "humificatie" - oftewel de vorming van humus - iets nieuws, namelijk de humuszuren (of "humusmoleculen"). Deze vormen samen en chemisch gecombineerd met kleideeltjes zichtbare kruimels en vlokken die we kunnen herkennen als compost of humus. Je vraagt je misschien af wat precies de verschillen zijn tussen humus en compost - een zeer terechte vraag. In feite komt het woord "compost" van het Latijnse compositum, wat ruwweg betekent "dat wat in elkaar zit". De naam verwijst dus naar de diverse uitgangsmaterialen die de composter - oftewel de mens - gebruikt voor de gerichte vorming van humus. Compost is dus een soort humus. Humus daarentegen wordt ook op natuurlijke wijze gemaakt en is daarom niet hetzelfde als compost.
Waar is compost van gemaakt?
Vind ik leukalles wat biologisch is gegroeid - dus dieren, planten, schimmels of zelfs algen - ook composteerbaar afval bestaat uit verschillende hoeveelheden koolstofverbindingen. Zo bestaan de celwanden van planten voor een groot deel uit cellulose, hemicellulose en pectine. Alle drie zijn koolhydraten, d.w.z. koolstofverbindingen die ook zuurstof- en waterstofaanhechtingen hebben en op moleculair niveau zijn verbonden om lange, stabiele ketens te vormen. Als een celwand wordt gegeten en verteerd door micro-organismen, gebeurt hetzelfde als wanneer we koolhydraten eten, bijvoorbeeld in de vorm van een boterham: de koolstofverbindingen die erin zitten worden omgezet in celademhaling om energie op te wekken en het eindproduct is koolstof als koolstofdioxide (CO2) Uitgeademd met water.
Samenvatting: Wat is compost?
- Compost is materiaal dat is ontbonden en is veranderd in humus
- De term "compost" verwijst naar de verschillende door de mens gemaakte bestanddelen van humus
- Compost bestaat uit humusmoleculen die alleen en in combinatie met kleideeltjes zichtbare vlokken vormen
- Bij composteren komt koolstofdioxide vrij omdat micro-organismen zich voeden met koolstofverbindingen in de compost
Eigenschappen van compost
Over het algemeen kan over compost worden gezegd dat deze - afhankelijk van de mate van rotting - grof en vezelig of bruinachtig en kruimelig is en een aangename geur heeft die vaak als "houtachtig" wordt ervaren. Het is ongeveer twee keer zo zwaar als turf en half zo zwaar als zand. Compost heeft ook veel middelgrote poriën, waardoor het zowel de beluchting als de waterhuishouding in de bodem verbetert. Afhankelijk van de uitgangsmaterialen kan het licht zuur, neutraal of licht alkalisch zijn. Het geh alte aan voedingsstoffen is afhankelijk van de grondstoffen en de duur van de rijping: het kan zeer hoog of zeer laag zijn. Stikstof, fosfor en kalium - de drie belangrijkste voedingselementen van planten - kunnen in een evenwichtige verhouding tot elkaar staan, maar de verhoudingen van fosfor en kalium zijn vaak sterk verhoogd in vergelijking met stikstof. Compost bevat meestal alle sporenelementen die planten nodig hebben. Het effect dat compostbemesting heeft op de bodem en de planten kan ook fundamenteel verschillen: terwijl een volwassen, voedselarme groencompost de bodemeigenschappen duurzaam verbetert door het humusgeh alte te verhogen, is een verse, voedselrijke organische compost beter voor de plantenbemesting ,omdat het veel voedingsstoffen vrijgeeft, maar niet leidt tot een verhoging van het humusgeh alte in de bodem. Als je geïnteresseerd bent in de eigenschappen van compost als meststof, lees dan meer in dit speciale artikel.
Ontledingsgraad van compost
De rottingsgraad is de maateenheid waarin de stabiliteit van compost tegen afbraak door micro-organismen wordt aangegeven. Afhankelijk van de mate van rotting vindt na het uitstrooien van compost in verschillende mate ontbinding in de bodem plaats. De stabiliteit neemt toe naarmate de rottingsgraad en de compostrijpheid toenemen, terwijl tegelijkertijd het vermogen om voedingsstoffen af te geven afneemt. De reden hiervoor vinden we in humificatie: omdat hierdoor uit de organische bouwstenen die vrijkomen na afbraak, nieuwe, stabiele humusmoleculen ontstaan die immuun zijn voor afbraak. Compostgrondstof heeft de laagste afbraakgraad, namelijk 1, verse compost heeft een afbraakgraad van 2 of 3, afgewerkte compost heeft een graad van 4 of 5.
Samenvatting Eigenschappen van Compost:
- De eigenschappen van compost zijn afhankelijk van de uitgangsmaterialen en de mate van rotting
- Is grof en vezelig, bruinachtig kruimelig of een mengsel van beide
- Aangename, houtachtige geur
- Zwaarder dan turf en lichter dan zand
- Heeft veel middelgrote poriën, wat de goede water- en luchtbalans van compost verklaart De pH ligt tussen 6,2 en 8,4
- Nutriëntengeh alte van zeer laag tot 50 volumeprocent
- Bevat veel fosfor en kalium, meestal minder stikstof, ook sporenelementen
- Fungeert als plantenmest of bodemverbeteraar - of beide
Waar komt compost vandaan?
Zoals hierboven vermeld, is compost een door mensen samengestelde vorm van humus. Door de hierboven globaal beschreven processen wordt ook op veel natuurgebieden waar voldoende organisch afval en micro-organismen aanwezig zijn, humus geproduceerd. Hierbij geldt een bijzondere vuistregel: als de leefomstandigheden van de betrokken micro-organismen aanvaardbaar maar niet helemaal optimaal zijn, wordt er veel meer humus geproduceerd dan dat er nutriënten vrijkomen. En hier hebben we een verklaring voor dikke humuslagen in bossen en heidevelden: Op deze locaties is het meestal te zuur of te nat voor micro-organismen - er zijn ook veel andere van dergelijke humusbevorderende locaties. Bevochtiging kan ook in je tuin plaatsvinden als je er een beetje voor zorgtKennis van de beheersing van humusbevorderende omstandigheden. In ons speciale artikel vind je veel informatie over hoe je stap voor stap je eigen tuingrond humusrijk kunt maken, ook zonder humus toe te passen.
Compostwormen en andere composters
Je hebt waarschijnlijk al de juiste indruk dat composteren geenszins een puur mechanisch of chemisch proces is, maar eerder een biologisch proces. Dit wordt gezamenlijk uitgevoerd door verschillende leden van de bodemflora en -fauna. Vooral in de compost is het aantal organismen per volume ongelooflijk hoog, want hier vind je een waar feestmaal. In één kubieke meter compost zit maar liefst 10 kilo levende organismen! Betrokken groepen zijn bacteriën, schimmels en andere protozoa, rondwormen (nematoden), insecten en hun larven, mijten, regenwormen van verschillende geslachten, isopoden, duizendpoten en slakken. Afhankelijk van de heersende leefomstandigheden kunnen flora en fauna anders worden samengesteld. De ontleding, bevochtiging, chemische verandering, vermenging en afbraak van organische verontreinigende stoffen zijn hun taken. Natuurlijk doen ze dit niet om ons te plezieren: ze komen eerder om te eten en zich voort te planten wanneer ze optimale leefomstandigheden vinden. En daarbij horen de aanwezigheid van organische stof, voldoende vocht en zuurstof, een licht zure of licht alkalische pH-waarde en zo warm mogelijke temperaturen. Zodra alle organische stof is omgezet in humus, sterven ze of migreren ze. Als je meer wilt lezen over compostwormen en vermicompostering, kun je dat doen in ons speciale artikel.
Tip - Effectieve micro-organismen (EM): EM wordt gebruikt om verschillende in de handel verkrijgbare mengsels van gewone micro-organismen (zoals gist en bacteriën) die worden toegevoegd aan compost, tijdens Bokashi-fermentatie of in rioolwaterzuiveringsinstallaties om de noodzakelijke stofwisselingsprocessen te versnellen. Voor gebruik worden de als poeder aangeboden mengsels gemengd met een suikeroplossing en lange tijd warm gehouden. Daarna worden de micro-organismen "geactiveerd" genoemd omdat ze zich in de suikeroplossing konden ontwikkelen van de aanvankelijk inactieve permanente vormen tot actieve micro-organismen en zich snel konden vermenigvuldigen. Vervolgens worden ze met het suikerwater over het te verwerken materiaal gegoten. Helaas is het effect misluktHet gebruik van EM is nog niet bewezen en er zijn nog steeds redelijke twijfels of de waargenomen resultaten daadwerkelijk te wijten zijn aan de micro-organismen of niet alleen aan de suikeroplossing. Om deze reden kunnen we geen professioneel verantwoord advies geven voor EM in compostering.
Compost van recyclingcentra
Compost die wordt verkocht bij recyclingcentra wordt gerecycled uit groenafval en organisch afval uit de biobak. Afhankelijk van het assortiment worden voedselarme en voedselrijke materialen gecomposteerd en samen of afzonderlijk verkocht. Groene compost is armer aan voedingsstoffen, terwijl biologische compost rijker is aan voedingsstoffen. Er zijn ook verschillende composteringssystemen, waarvan sommige enorme hoeveelheden compost verwerken. Deze variëren van traditionele hoopcompostering tot permanent verplaatste zogenaamde "moving heaps" tot composttorens of -trommels onder druk met volumes tot 1000 kubieke meter, die de compost constant en dynamisch circuleren. Natuurlijk heeft niet elk recyclingcentrum zo'n systeem - ze worden alleen gebruikt in gebieden waar veel materiaal snel moet worden verwerkt. In dit artikel over de bemestende werking van compost leest u meer over compost van recycling of recyclingcentra. Als je meer wilt weten over het kopen van compost, kun je alles vinden wat je moet weten in het speciale artikel.
Tip - Warm en koud rotten: Als er veel compostmateriaal tegelijk ophoopt, zoals op recyclingterreinen, een nieuwe stapel , d.w.z. een composthoop die in één keer wordt geplaatst. Het gevolg hiervan is dat de afbraakprocessen niet in lagen plaatsvinden (zoals op de composthoop thuis), maar in al het materiaal samen. Als gevolg van de levensprocessen van de micro-organismen komt er veel warmte vrij. Daarnaast heeft een grote composthoop zijn eigen isolatie, wat kan leiden tot kerntemperaturen van 60 tot 80 °C. Omdat deze fase van intensief rotten enkele weken duurt, kan het hele volume eenmaal sterk worden verwarmd door systematisch te draaien. Hierdoor worden ziekteverwekkers en onkruidzaden gedood, waardoor de compost steriel wordt. Een particuliere composthoop bereikt door de gelaagde bereiding alleen veel lagere temperaturen en kan daarom helaas zaden en ziekteverwekkers van plantenziekten bevatten.
Zelf compost maken
Zelfs zonder jouHumus wordt voortdurend gevormd in de natuur. Maar u kunt profiteren van de onderliggende processen en zelf een hoogwaardige organische mest of bodemverbeteraar produceren en tegelijkertijd uw GFT- of restafvalbak ontlasten. We hebben in een paar trefwoorden de stappen samengevat die u moet nemen om uw eigen compost te krijgen. In dit speciale artikel vindt u ook alle nodige details voor een correcte compostering.
- Selecteer een composter: compostverhuur, snelle of thermische composter, rolcomposter of wormenbak.
- Zoek een geschikte plek: gedeeltelijk in de schaduw, beschut, in de tuin op open en losse, gezonde grond.
- Bereid de compost voor: stapel de compost op; grof, vast materiaal wordt afgewisseld met zacht, voedselrijk materiaal. Mogelijk moet er kalk- of stikstofmest worden gestrooid.
- Af en toe een laag afgewerkte compost of een pot compostthee heeft hetzelfde versnellende effect als het gebruik van compoststarters of compostversnellers.
- U kunt de compost heel voorzichtig aanbrengen of - indien nodig en mogelijk - eenmaal per jaar omdraaien om een goede menging en beluchting te verkrijgen.
- Onder de beste omstandigheden is verse compost na vier tot acht weken klaar en kan worden gebruikt als plantenmest. Na minimaal zes maanden heb je een afgewerkte compost die zowel bemestende als bodemverbeterende eigenschappen heeft. Na twee tot drie jaar krijg je rijpe compost, wat de bodem verbetert.
Compostthee
Compostthee wordt op dezelfde manier bereid als het activeren van de hierboven genoemde Effectieve Micro-organismen (EM). De bron van de micro-organismen is echter niet een gekocht mengsel, maar een paar gram compost. Suiker of siroop wordt gemengd met compost in water en vervolgens ongeveer een dag op 25°C gelaten. Het is belangrijk om een goede toevoer van zuurstof te hebben, die wordt verzekerd door het inblazen van lucht of het gebruik van een roersysteem. De micro-organismen in de compost worden immers verondersteld zich snel te vermenigvuldigen in de bouillon. Dit kan vervolgens worden gebruikt om de grond of compost te inoculeren om de biologische activiteit te bevorderen. Het besproeien van de planten met compostthee wordt ook aanbevolen op verschillende internetfora, maar het beoogde voordeel voor de planten wordt zelden of slechts zeer oppervlakkig genoemd. Micro-organismen die in de bodem levenvinden geen leefgebied op de plant en zouden deze ook niet zelf koloniseren, waardoor een positief effect in eerste instantie onwaarschijnlijk lijkt. Het gebruik als compoststarter en het verhogen van de microbiële activiteit in plantgebieden met gelijktijdige invoer van organisch materiaal (zoals mulch) kan echter een positief effect hebben. Dit geldt met name voor nieuw bereide compost van zeer arme gronden met een lage biologische activiteit. Het is de vraag of het zelf uitstrooien van de compost niet minstens zo'n groot effect heeft.
Zelf compostthee maken:
- Giet 100 liter regen- of bronwater in een schone bak (bijvoorbeeld een regenton). Als kraanwater wordt gebruikt, moet dit ongeveer zeven dagen van tevoren worden bewaard; af en toe roeren
- Verwarm water tot ongeveer 25°C met een dompelverwarmer (100 tot 150 W)
- Los 500 g suikerbietensiroop op in water, roer er 250 g steenmeel door, roer er 500 g compost door of hang het in een groot volume net
- Schakel de vijverbeluchterpomp in (indien mogelijk met een bubbler)
- Laat 12 tot 18 uur staan, giet dan af, filter indien nodig, verdun met regen-, put- of oud leidingwater (verhouding 1:5 voor grondbehandeling, 1:1 voor compostbehandeling) en binnen 4 uur aanbrengen
- Maak de composttheebak grondig schoon
Tip: Omdat veel van de beschreven effecten van compostthee en EM nog niet definitief zijn bewezen, gebruiken niet veel commerciële bedrijven in de landbouw en afvalverwerking een van deze methoden. Er zijn echter al producten op de markt voor grootschalige productie voor bedrijven. Het is tot nu toe echter meer een alternatieve benadering en we raden af om te vertrouwen op iets wat de voorstanders aanprijzen. Het is in ieder geval bewezen dat het toepassen van compost de bodem verbetert door jarenlange persoonlijke en wetenschappelijke toepassingen.
Samenvatting: Waar komt compost vandaan?
- Humus komt in verschillende mate voor op verschillende natuurlijke locaties, het kan ook zijn weg vinden naar uw tuin in de vorm van potgrond - het beste voorbeeld hiervan is turf
- Compost ontstaat altijd door de activiteit van talloze, diverse micro-organismen
- Je kunt compost kopen bij recyclingcentra of het zelf produceren op je eigen composthoop
- Effectieve Micro-organismen ofCompostthee wordt gebrouwen om nuttige micro-organismen te verspreiden en vervolgens verdund en aangebracht op aarde en compost. Tot nu toe is het effect echter nauwelijks gedefinieerd of bewezen
Compost buiten zetten: hoe het correct te gebruiken
Compost heeft veel gunstige eigenschappen die de bodem- en plantengroei verbeteren. Houd er bij het strooien echter altijd rekening mee dat compost een verzamelnaam is voor verschillende mengsels van verschillend afgebroken en bevochtigd materiaal en dat de eigenschappen ervan dus niet constant zijn. Er zijn in principe de volgende mogelijke toepassingen:
- Gebruik van afgewerkte compost om planten en grond te bemesten
- Mulch en bemest met verse compost
- Ondiepe verspreiding van afgewerkte of rijpe compost om bedden te verbeteren
- Mix met aarde of andere toevoegingen om je eigen potgrond te maken
- Gazons en struiken hebben er baat bij als ze worden voorzien van compost
Afhankelijk van het exacte toepassingsgebied is een ander type compost met verschillende eigenschappen ideaal. Voor gedetailleerd advies over het gebruik van compost, zie dit speciale artikel over de bemestende eigenschappen van compost.
Compost in de landbouw
Compost kan ook in de landbouw worden gebruikt. Het positieve effect op de bodemgezondheid en opbrengst is al in verschillende onderzoeken bewezen. Men moet zich echt afvragen waarom er niet veel meer van het "zwarte goud" op weiden en velden terechtkomt. Net als elke andere meststof is deze onderworpen aan de Meststoffenverordening (DüV, aanvulling op de Meststoffenverordening DüMV), die regelt welke hoeveelheden op welk moment op welke gebieden en voor de teelt van welke gewassen mogen worden gebruikt.
Boeren, tuincentra en ook (fruit)boomkwekerijen moeten hun bemesting bijhouden. Met name de stikstoftoevoer wordt nauwkeurig geregistreerd en willekeurig gecontroleerd. Landbouwbedrijven bepalen voor de bepaling van de mestbehoefte:
- De ontberingen van oogstgewassen
- Het stikstofgeh alte in de bodem
- Aanvulling van stikstof uit organische stof in de bodem
- De nalevering van stikstof uit gewasresten van vorige gewassen
- Aanvulling van stikstof uit eerdere groenbemesters
- De stikstofaanvulling uit organische mest in de afgelopen drie jaar
Deze line-up zalvergeleken met de nutriëntenbehoefte van het gewas en wordt de verdere bemesting hierop aangepast. Stikstoftoevoer en stikstofonttrekking worden jaarlijks in de "nutriëntenvergelijking" met elkaar verrekend en moeten zoveel mogelijk in evenwicht zijn of in ieder geval de gespecificeerde grenswaarden niet overschrijden.
Compost wordt in de nieuw opgestelde Meststoffenverordening van 2022 als volgt behandeld: In het eerste jaar na toediening wordt bij het bepalen van de mestbehoefte rekening gehouden met 4% van het totale stikstofgeh alte, alleen in het tweede en derde jaar 3% elk. Hierdoor komen de nutriënten vrij die beschikbaar zouden moeten zijn voor de akkerplanten. Bij de nutriëntenvergelijking wordt echter rekening gehouden met 100% van het stikstofgeh alte over de drie jaar. Een adequate toevoer van de planten met compost zou dus alleen mogelijk zijn als ook de grenswaarden die gelden in de nutriëntenvergelijking worden overschreden. Iedereen die deze limieten overschrijdt, moet echter straffen verwachten. Deze discrepantie in de mestverordening maakt het gebruik van compost in de landbouw moeilijker en wordt momenteel nog geregeld in individuele overeenkomst met de mestautoriteit, maar zal hopelijk snel worden opgelost.
Samenvatting van compost in de landbouw:
- Bemesting met compost blijkt veel positieve effecten te hebben op de bodemgezondheid en opbrengst
- Compost is momenteel erg moeilijk te berekenen bij het bepalen van de bemestingsbehoefte en het vergelijken van voedingsstoffen
- Dit maakt het gebruik van compost in de landbouw momenteel nog moeilijker
Zoals je kunt zien, heeft compost veel voordelen. Met nog een paar ingrediënten kun je ook zelf je eigen compostgrond mengen. In ons speciale artikel vindt u instructies voor het mengen van uw eigen op compost gebaseerde potgrond.