Tuin- en keukenafval kun je gebruiken als mest voor je planten en is ook nog eens goed voor je bodem. Hier vind je alles over bemesten met compost.
De term "compost" komt van het Latijnse compositus, wat "composiet" betekent. Compost kan worden gemaakt van een grote verscheidenheid aan organisch afval. En hoe kleurrijk de uitgangsmaterialen ook zijn, hun eigenschappen kunnen ook zo gevarieerd zijn.
Je kunt wat wordt geproduceerd door de omzetting van nuttige micro-organismen gebruiken om je planten te bemesten en de bodem te verbeteren.
Compost: eigenschappen en samenstelling
Compost is humus gevormd uit organisch afval. Zoals eerder vermeld, zijn de eigenschappen van compost afhankelijk van de gebruikte grondstoffen:
Biocompost: Compost gemaakt van organisch afval en wat kruidachtig groenafval wordt organische compost genoemd. Dit heeft een zeer hoog geh alte aan voedingsstoffen, omdat er veel voedingsrijk materiaal is gebruikt. Hierdoor is het bruikbaar als plantenmest.
Groencompost: Een compost die alleen gemaakt is van groenafval en moeilijk afbreekbaar materiaal wordt groencompost genoemd. Het is minder voedselrijk en bevordert daarom de vorming van humus in plaats van de planten te bemesten.
Organische en groenafvalcompost zijn natuurlijk maar twee hoekstenen van een breed scala aan mogelijkheden, ook mengsels daartussen zijn mogelijk, waarvan de eigenschappen dan ergens tussen de uitersten in liggen. Last but not least hebben de duur en omstandigheden tijdens het composteren ook invloed op het eindproduct:
Verse compost: Een vier tot acht weken oude compost die nog niet volledig is verrot. De structuren van de uitgangsmaterialen zijn nog duidelijk herkenbaar.
Afgewerkte compost: Een compost die minstens zes maanden is verrot. Er is hier bijna alleen maar kruimelig, aangenaam ruikend materiaal.
Voltooiingscompost: U krijgt een rijpingscompostna twee tot drie jaar rotten. In dit stadium is zelfs het stevigste houtachtige materiaal omgezet in humus.
Tip: Compost heeft een C/N-verhouding van ongeveer 15:1 tot 25:1 - afhankelijk van de uitgangsmaterialen en de rottijd. De C/N-verhouding geeft aan hoeveel koolstof (C) en hoeveel stikstof (N) een materiaal bevat. Vanaf een C/N-verhouding onder de 20:1 wordt het materiaal steeds meer afgebroken door micro-organismen en komen er voedingsstoffen vrij in plaats van dat er humus wordt gevormd. Vanaf een C/N-verhouding van 25:1 wordt de afbraak geremd en is er meer kans op vorming van humus omdat microbiële mineralisatie wordt geremd. Compost vormt dus een grensgeval en afhankelijk van het type compost kan de bemestende of bodemverbeterende werking overheersen. Verse compost en compost die is samengesteld uit voedselrijk materiaal hebben meestal een lage C/N-verhouding, terwijl rijpe compost en compost die is samengesteld uit voedselarm materiaal een grotere C/N-verhouding heeft.
Samenvatting van eigenschappen en samenstelling van compost:
- Organische compost wordt gemaakt van voedselrijk afval en heeft een vergelijkbare werking als plantenmest
- Groencompost wordt gemaakt van voedselarm afval en heeft een bodemverbeterende werking
- Verse compost wordt na ongeveer zes weken geproduceerd en is niet volledig afgebroken of gecomposteerd
- Afgewerkte compost wordt geproduceerd na ongeveer zes maanden, daarna is het meeste materiaal verteerd en is het weer samengevoegd tot humus
- Volgroeide compost ontstaat na twee tot drie jaar, daarna wordt al het materiaal afgebroken en omgezet in humus
- Afhankelijk van de C/N-verhouding van het gebruikte materiaal en de rottingstijd, kan de compost voedingsstoffen afgeven door mineralisatie of de bodem verbeteren als humus
Compost als meststof voor planten?
In principe is elk type compost geschikt voor plantenbemesting en bodemverbetering. De mate waarin een effect optreedt, hangt echter sterk af van het type compost dat wordt gebruikt. In het beste geval zijn stikstof, kalium en fosfor in een evenwichtige verhouding tot elkaar. Het komt echter vaker voor dat het fosfor- en kaliumgeh alte beduidend hoger is dan het stikstofgeh alte. Helaas is deze nutriëntenverhouding niet optimaal voor de voeding van planten, hun stikstofbehoefte is meestal veel hoger. We raden daarom aan om compost samen met een andere meststof te gebruiken. Onze Plantura organische meststoffen zijn bij uitstek geschikt, evenals de organische universele meststof, die precies is afgestemd op de behoeften van deplanten zijn in balans en hebben de juiste nutriëntenverhouding.
De rijkdom aan sporenelementen in compost, die uw planten net zo dringend nodig hebben als de belangrijkste voedingselementen, verdient speciale vermelding. In onderstaande tabel vindt u de geschiktheid van verschillende soorten compost als meststof. Plantenmeststoffen leveren voornamelijk voedingsstoffen, bodemmeststoffen verbeteren in de eerste plaats de bodem.
| composttype | Prioriteitsfunctie | Beschrijving |
|---|---|---|
| Verse Compost | Plantenmest | Bevat weinig van de stabiele humuszuren die typisch zijn voor volledig gecomposteerd materiaal. Werkt meer als een laag mulch wanneer aangebracht en breekt snel af als een bron van voedingshumus. |
| Afgewerkte compost | Plantenmeststoffen en bodemmeststoffen | Is een waardevolle leverancier van zowel nutriënten als blijvende humus, wat het bodemleven en de vruchtbaarheid op lange termijn bevordert. |
| Volwassen compost | Bodemmest | Biedt veel blijvende humus, maar minder voedingsstoffen. Bevat veel van de zeer stabiele humuszuren die een waardevolle bijdrage leveren aan het verbeteren van de bodemeigenschappen. |
| Biocompost | Meer als plantenmest - afhankelijk van de implementatiefase | Is over het algemeen voedzamer dan groene compost, wat resulteert in een snellere conversie en een hoger geh alte aan voedingsstoffen in alle conversiefasen. Het is beter geschikt als plantenmest. |
| Groenafvalcompost | Liever een bodembemesting - afhankelijk van de mate van toepassing | Is over het algemeen minder voedselarm, produceert meer permanente humus bij verspreiding, omdat de omzetting wordt geremd door de hogere C/N-verhouding. |
Tip: Voedingshumus is humus die onstabiel en gemakkelijk afbreekbaar is vanwege het hoge geh alte aan voedingsstoffen. Het kan plantenvoedingsstoffen leveren, maar verbetert de bodem niet permanent.
Samenvatting van compost als meststof:
- Compost kan in principe worden gebruikt als plant- en bodembemesting
- Verse compost en organische compost zijn effectiever als plantenmest
- Volwassen compost en groenafvalcompost fungeren meer als bodembemesting
- Kant-en-klare compost heeft in ongeveer dezelfde mate plantenbemestende en bodembemestende eigenschappen
Effect van compost op planten en bodem
Het effect als plantenmest is vergelijkbaar met het effect van organische mest. dePlantenvoedingsstoffen komen vrij afhankelijk van het weer, dus ze zijn niet ineens beschikbaar, maar slechts geleidelijk. Deze omstandigheid voorkomt plantschade door acute of permanente overbemesting en is ook gunstig voor het behoud van humus in de bodem. Bovendien zorgt de langzame en microbiële omzetting voor een natuurlijk langdurig effect.
Het bodembemestende effect staat meestal op de voorgrond bij het gebruik van compost: de zwelbare en lichte humusvlokken verbeteren de wateropslag van lichte bodems. Hierdoor wordt het water beter vastgehouden in de bodem. Aan de andere kant veroorzaakt compost, wanneer toegepast op zware gronden, loslating, wat de beluchting van de wortels en de afvoer van water bevordert. Dit voorkomt wateroverlast, wat de groei van de meeste planten belemmert.
Tip: Het zal je verbazen, en terecht, dat compost zulke tegengestelde effecten zou hebben op verschillende grondsoorten. De schijnbare paradox kan echter worden verklaard met de poriegrootte: een zandgrond heeft veel grote poriën waarin het water niet kan worden vastgehouden. Om dit te begrijpen, stel je een laag grof grind voor: het water stroomt er gewoon doorheen en de laag droogt snel weer op. Kleigronden zijn precies het tegenovergestelde in termen van poriegrootte. Ze hebben heel veel kleine bodemporiën. Hierin wordt het water zo goed vastgehouden dat bij veel regen de hele vloer verzadigd kan raken met water omdat het niet naar beneden kan weglopen. Planten hebben dan last van zuurstofgebrek bij de wortels. Bovendien is het water in de kleine gaatjes voor hen niet eens toegankelijk: het wordt veel te stevig vastgehouden in de bodemporiën. Humus treedt nu op als bemiddelaar. Het heeft geen hele grote of hele kleine, maar middelgrote poriën. Deze kunnen water beter vasthouden dan zand en beter afvoeren dan klei. En de wortels kunnen het optimaal opnemen uit deze middelgrote gaten.
Humus-moleculen alleen kunnen veel voedingsstoffen op hun oppervlak vasthouden, zodat ze later weer beschikbaar zijn. In combinatie met kleimineralen worden ook de zogenaamde klei-humuscomplexen gevormd, die uitstekende eigenschappen hebben op het gebied van nutriënten- en wateropslag. Alleen door hen is de vorming van grotere "kruimels" die zichtbaar zijn voor het blote oog mogelijk. Door het grote aantal losjes verbonden moleculen die erbij betrokken zijn, is het oppervlak van klei-humuscomplexen erg groot. Dit verklaart hun vermogen om veel voedingsstoffen en water op te slaan. De kruimels zijn ook elastisch en verminderen zo de verdichting- Dus je vloer vergeeft je als je erover loopt en dempt je last.
De humuszuren die de stabiele permanente humus vormen, zijn donkerbruin tot zwart van kleur. Uw bodem heeft in het voorjaar veel baat bij deze eigenschap: omdat donkere grond meer zonlicht opneemt, kan deze sneller opwarmen. Overigens wordt opwarming ook bevorderd door een goede bodembeluchting, aangezien lucht in de bodem sneller kan worden verwarmd dan water. En met humus kan ook een goede bodembeluchting worden bereikt.
Last but not least mogen hier zeker de kleine helden van je bodem genoemd worden: micro-organismen. Deze zijn namelijk betrokken bij bijna alle processen in de bodem. Aangezien organische stof hun levensonderhoud is, is het uitstrooien van compost een feest voor hen. Het voorziet hen van de energie en materialen die ze nodig hebben om voedingsstoffen te leveren, grondstoffen te ontginnen en om te zetten, en vele andere activiteiten uit te voeren die uw planten ten goede komen.
Tip: Helaas kan compost ook negatieve effecten hebben op uw bodem of uw planten: Als er in de herfst veel regen v alt terwijl de grond nog warm is en het bodemleven dienovereenkomstig actief, kan stikstofuitspoeling het gevolg zijn. Ook is het mogelijk om schimmelpathogenen en ongewenste zaden van wilde kruiden te verspreiden als de temperatuur in de composthoop tijdens het rotten niet hoog genoeg was. Zie de sectie Maak compost hieronder voor meer gedetailleerde informatie over warm en koud rotten.
Samenvattend effect van compost op planten en bodem:
- De voedingsstoffen in de compost komen langzaam en gedurende een lange periode vrij, afhankelijk van het weer, wat de bodem en planten beschermt
- Humusmoleculen - vooral in combinatie met kleimineralen - kunnen stabiele kruimels vormen die de grond losmaken, voedingsstoffen en water binden en ook zware grond beter doorlatend maken voor water, wat de groeiomstandigheden voor planten verbetert
- Donkere kleuring en betere bodembeluchting bevorderen een snellere opwarming van de aarde, waardoor planten eerder in het voorjaar kunnen groeien
- Compost biedt een optimale voedingsbodem voor de belangrijke micro-organismen in de bodem
- Compost kan ziekteverwekkers of onkruidzaden bevatten en onder ongunstige omstandigheden kan stikstof eruit worden uitgeloogd
Gebruik compost als mest
De benodigde hoeveelheden en het gebruik van compost vind je in onderstaande tabel. Houd er bij gebruik echter zeker rekening mee dat compost niet diep begraven mag worden. Omdat het veel luchtademende micro-organismen bevat, die moeten voortleven voor de verdere verwerking van de compost, is de beschikbaarheid van lucht en tegelijkertijd bescherming tegen het directe weer essentieel. Optimaal wordt compost volledig maar ondiep verwerkt. Een speciaal geval is mulchen, waarbij een dikke laag wordt aangebracht en niet wordt ingewerkt.
| Gebruik | Hoeveelheid | Compost |
|---|---|---|
| Mulchen (bedekken van plantgebieden) kan om de 3 - 5 jaar worden gedaan | 50 - 70 l/m², wat overeenkomt met een laag van ongeveer 5 - 7 cm dik | Groenafval/verse compost |
| Bodemverbetering | 20 - 30 l/m², wat overeenkomt met een laag van ongeveer 2 - 3 cm | Groenafval/kant-en-klaar compost of groenafval/rijpingscompost |
| Jaarlijks onderhoud van gazons en bedden | 2 - 4 (max. 15) l/m², wat overeenkomt met een laag van ca. 0,2 - 0,4 cm dik | Groenafval/kant-en-klaar compost of organische/kant-en-klaar compost |
| Bemesting van struiken, gazons of perken | 5 - 10 l/m², wat overeenkomt met een laag van ongeveer 0,5 - 1 cm dik | Biologische/verse compost of biologische/kant-en-klare compost |
| Productie van potgrond | Tot 50% in volume | Afhankelijk van de nutriëntenbehoefte van de gecultiveerde plant: Hoog: biologische/kant-en-klare compost Medium: groenafval/kant-en-klare compost Laag: groenafval/rijpingscompost |
Compost buiten zetten wanneer?
Compost kan het beste in de winter of het vroege voorjaar worden aangebracht. Vermijd mogelijk regenachtige en warme seizoenen, zoals de late zomer of vroege herfst. Met name voedselrijke compost geeft bij warme bodemtemperaturen veel voedingsstoffen vrij, die bij hevige regenval kunnen wegspoelen. Dat is niet alleen jammer voor de plantenvoedingsstoffen, ook het milieu wordt vervuild wanneer stikstof via het grondwater in natuurlijke wateren terechtkomt. Voedingsarmere compost - rijpcomposten en groenafvalcomposts - geven minder nutriënten af en zijn daardoor veiliger in gebruik. Het aanbrengen dient dan plaats te vinden bij bewolkt, niet te droog weer.
Samenvatting: wanneer compost toe te passen?
- Breng compost in de winter of vroeglente, nooit in de late zomer of vroege herfst van
- Breng indien mogelijk compost aan bij vochtig, bewolkt weer
Compost in bed: hoeveel compost per vierkante meter?
Afhankelijk van wat je uiteindelijk wilt bereiken, kun je een laag compost van 0,2 tot 7 cm dik aanbrengen. Jaarlijkse verzorging om het humusgeh alte op peil te houden en voor een basisvoorraad voedingsstoffen te zorgen is slechts een dun laagje nodig. Voor gerichte bodemverbetering met kant-en-klare of rijpe compost om het humusgeh alte in de bodem te verhogen zijn al wat grotere hoeveelheden nodig. In beide gevallen wordt de compost echter plat verwerkt. Het mulchen met verse compost van groenafval vindt plaats in een zeer dikke laag, die echter niet wordt verwerkt. U kunt elke drie tot vijf jaar mulchen. Meer gedetailleerde informatie over het gebruik van compost in andere gebieden vindt u in de volgende sectie.
Waar haal je compost vandaan?
Als je je eigen compost wilt maken om te profiteren van de uitgebreide voordelen, kun je meer te weten komen over de structuur van een compostbak in ons speciale artikel. Een korte handleiding voor een goede compostering vindt u in dit artikel. Het maken van je eigen compost heeft veel voordelen, maar het vereist ook een beetje planning en zorg. Het kan dus zijn dat je een beetje hersens moet gebruiken om afval te stratificeren of het regelmatig te verplaatsen om het te beluchten zodat het composteren goed kan verlopen. Ook hier kunnen verschillende, min of meer noodzakelijke toevoegingen een rol spelen. Met behulp van ons speciale artikel kunt u ook zelf compost mengen.
Misschien is composteren te veel werk voor je of heb je snel hoogwaardige compost nodig om een plantgat te vullen of een nieuw perk aan te leggen? Ook compost - of liever humus - koop je gemakkelijk in verschillende vormen. De goedkoopste optie hier is zeker een lokaal recyclingcentrum dat organische compost en groene compost afzonderlijk of een combinatie van beide aanbiedt. Maar er zijn ook betaalbare opties voor minder landelijke gebieden. Potgrond, die verkrijgbaar is in zakken van verschillende formaten, bevat onder andere compostvormen met verschillende rottingsgraden. Ook hier kunnen de uitgangsmaterialen variëren, waardoor de aangeboden gronden sterk kunnen verschillen. In dit geavanceerde artikel leer je alles wat je nodig hebt voormoet weten hoe je hummus kunt kopen.