De exotische moerbeiboom voelt zich steeds meer thuis in onze tuinen. Lees hier alles over het planten, verzorgen en oogsten van de moerbei.
De moerbeiboom is nog steeds een zelden geziene metgezel in onze tuinen. De vruchtbare kleine boom produceert massa's zoet fruit en is ook een blikvanger. We presenteren de moerbei in een portret en geven tips over teelt en gebruik.
Moerbeiboom: oorsprong en eigenschappen
Het geslacht van moerbeien (Morus) bestaat uit veel verschillende soorten die vooral voorkomen in Oost-Azië en Perzië. Net als de vijg (Ficus carica) en de jackfruitboom (Artocarpus heterophyllus) behoren ze tot de moerbeifamilie (Moraceae). Moerbeibomen worden al meer dan 4000 jaar in China gekweekt. De vruchtbare fruitboom wordt ook genoemd in het Nieuwe Testament. De witte moerbeiboom (Morus alba) werd rond 550 na Christus naar het Middellandse Zeegebied gebracht en daar gekweekt. Rond 1700 bereikte de witte moerbei ook Centraal-Europa. Ze werden daar echter niet geplant vanwege hun zoete vruchten, maar als voedsel voor de zijderups (Bombyx mori) en dus voor de zijdeproductie. Oudere moerbeibomen zijn ook te vinden in het landschap, vooral in Noord-Duitsland. Naast Morus alba zijn er nog tal van andere moerbeisoorten en variëteiten die we u in ons rassenartikel apart willen voorstellen.
Moerbeibomen groeien als middelgrote bomen tot een hoogte van ongeveer 8 tot 10 meter, in uitzonderlijke gevallen tot 15 meter. Op oudere leeftijd is de ronde, dun vertakte kroon van de boom 4 tot 6 meter breed. De bomen kunnen ook meerdere stammen hebben of als struik groeien. Met uitzondering van de dwergmoerbeien hebben moerbeien een sterke groei en groeien ze tot 70 centimeter per jaar. Typerend voor de hele moerbeiboomfamilie is het witachtige melksap dat bij verwonding ontsnapt en huidirritatie kan veroorzaken. De afwisselende, breed eivormige bladeren van de moerbei zijn groot, meestal gelobd of onverdeeld en tot 20 centimeter lang. Tijdens de bloeitijd van de moerbeiboom in meide lichtgroene, vrij onopvallende hangende katjes verschijnen. Deze zijn gevoelig voor kou en daardoor bedreigd door late vorst. De vruchten, die tot 10 centimeter lang zijn, rijpen van eind juni tot augustus en vallen in hopen van de bomen. Dit zijn valse bessen, eigenlijk aggregaatnoten, waarvan sommige pitloos zijn. Sommige vruchten van de moerbeiboom lijken op bramen omdat ze een dieppaarse kleur krijgen als ze rijp zijn. Er zijn echter ook rode, roze en roomwitte moerbeivruchten. Ze smaken allemaal extreem zoet en, afhankelijk van de soort, ook aangenaam pittig en zuur.
Tip: De bloemen van de moerbeiboom zijn meestal biseksueel en zelfbestuivend. Er zijn echter ook alleen puur mannelijke of puur vrouwelijke planten die voor vruchtvorming bij elkaar moeten worden geplant. Unisex-mannelijke planten worden ook aangeboden als "vruchtloze moerbeiboom" of "moerbeiboom zonder fruit".
Moerbeien planten: locatie, tijd en procedure
Moerbeien zijn warmteminnende planten die het liefst op een zonnige en beschutte plek staan. Ze zijn aanpasbaar en gedijen het beste op lichtere, voedselrijke en kalkrijke bodems met een hoge pH-waarde. Omdat moerbeibomen goed tegen droogte kunnen, groeien ze ook op armere zandgronden. Enkele moerbeien vragen veel ruimte in de tuin, maar kunnen ook dichter bij elkaar geplant worden als hoge haag. De plantafstand is 3 tot 4 meter in alle richtingen voor enkele bomen en ongeveer 1 tot 1,5 meter voor hagen. De ideale planttijd voor moerbeibomen is in het vroege voorjaar vanaf half maart. Op deze manier worden de jonge planten niet blootgesteld aan dreigende wintervorst en kunnen ze de hele zomer goed doorgroeien.
Ga als volgt te werk bij het planten van moerbeien in de tuin:
- Maak de grond diep los, werk in zand op zware gronden en eventueel kalk.
- Graaf een diep plantgat, minimaal 1,5 keer zo groot als de kluit.
- Doe de moerbeiboom erin, vul hem met aarde en verdicht hem lichtjes.
- Tether enkele moerbeien met twee stokken en kokos touw voor de wind en voor de wind.
- Vorm een schenkrand en geef de eerste zomer regelmatig water.
Als je de moerbeiboom in een emmer wilt houden, moet je laagblijvende dwergmoerbeien gebruiken. De pot moet in eerste instantie een inhoud hebben van minimaal 20 liter en met een goede waterafvoer en eenvoorzien zijn van een drainagelaag. Wij adviseren een voedselrijke, losse potgrond zoals onze Plantura biologische universele aarde voor de moerbei. Het hoge compostgeh alte slaat op betrouwbare wijze vocht op in plaats van turf, wat schadelijk is voor het klimaat, en geeft het af aan de plantenwortels wanneer dat nodig is.
Zorg voor de moerbeiboom: snoeien, bemesten etc.
Moerbeien, vooral de zwarte moerbei (Morus nigra), verdragen snoei goed en kunnen daarom als haag of vormsnoei gebruikt worden en klein gehouden worden. Bij het zwaar snoeien van moerbeien moet er echter rekening mee worden gehouden dat de plant volgend jaar beduidend minder fruit zal produceren. Moerbeihagen worden zo bossig en produceren veel bladeren maar minder vruchten.
Moerbeien zijn over het algemeen gemakkelijk te verzorgen fruitbomen en verdragen langere perioden van droogte goed. Voorwaarde hiervoor is natuurlijk een goed wortelstelsel. Daarom moet het in de eerste maanden na het planten of in de potcultuur, vooral in de zomer, regelmatig worden bewaterd. Als de moerbeiboom goed is gegroeid, hoeft hij nauwelijks water te krijgen. Bemesting is vooral belangrijk bij sterk vruchtdragende bomen en in potcultuur met een beperkte toevoer van voedingsstoffen. Moerbeien hebben een gemiddelde voedingsbehoefte en dienen aan het begin van de groeiperiode in april voor het eerst te worden voorzien van een langdurige meststof, zoals onze Plantura biologische universele meststof. De korrels worden in het oppervlak rond de plant gewerkt en de voedingsstoffen komen langzaam vrij door de bodemorganismen. In juni vindt de bemesting plaats, die de moerbei de rest van het jaar voorziet van essentiële voedingsstoffen - zoals stikstof, fosfor en kalium.
Veelvoorkomende plagen op moerbeibomen
Over het algemeen zijn moerbeien winterharde planten die zelden ziek worden.
De moerbeikrab (Gibberella baccata) kan takken afknijpen en laten afsterven.
Zwarte, rechthoekige vlekken op de bladeren worden veroorzaakt door een besmetting met de bacterie Pseudomonas mori. De bladeren van de moerbeiboom dienen als voedsel voor de rupsen van de zijdemot, maar de vraatzuchtige producenten van zijde zijn niet inheems bij ons. Maar onze inwonende rupsen en slakken houden ook van de smaak van verse moerbeibladeren.
Jonge planten moeten de eerste twee tot drie jaar worden beschermd tegen poepen met lijmringen en slakkenbescherming.
Is de moerbeiboom winterhard?
Als ze jong zijn, zijn moerbeien enigszins gevoelig voor vorst en kou buiten wijnbouwgebieden. Vooral de zwarte moerbei, die warmte nodig heeft, moet elk jaar een goede winterbescherming krijgen of als jonge potplant overwinteren in een koel, helder en vorstvrij winterverblijf. Oudere moerbeibomen zijn doorgaans volledig winterhard tot -15 °C. Als jonge takken bij extreem lage temperaturen bevriezen, compenseert de sterke groei van de moerbei het verlies snel.
Vermeerder Moerbeiboom
Moerbeien kunnen worden gekweekt uit zaad of worden vermeerderd met rasechte stekken.
Moerbeizaad zaaien doe je in het voorjaar op een warme vensterbank. Meng hiervoor een kwart van een voedselarme potgrond met zand en vul een geschikte zaadbak. Moerbeien zijn donkere kiemen, de zaden moeten bedekt zijn met ongeveer 2 cm aarde en vochtig gehouden worden bij ongeveer 20 °C. De eerste zaailingen verschijnen na twee tot vier weken. Wanneer de jonge moerbeien zijn gegroeid en het eerste echte bladpaar verschijnt, moeten de planten verhuizen naar een meer voedselrijk substraat. De zelfgekweekte, koudegevoelige moerbeibomen moet u pas volgend jaar uitplanten. De jonge planten overwinteren binnen op een lichte vensterbank.
Snijd in de zomer met een scherp mes stekken of stokjes van de jonge, nog groene scheuten van de moerbeiboom. Deze moeten 10 tot 20 cm lang zijn voor een succesvolle vermeerdering. Eerst worden alle bladeren verwijderd, behalve het bovenste paar bladeren. Mulberry-stekken kunnen worden geroot in een glas water of in een voedselarm substraat worden geplaatst dat voor de helft is verbeterd met zand. De stekken moeten in fel licht en bij 15 tot 20 °C worden geplaatst en de komende weken goed vochtig worden gehouden. Wanneer de stekken verse bladeren beginnen te produceren, kun je ze overzetten in potten met potgrond.
Moerbeien oogsten en gebruiken
Moerbeibomen produceren eetbaar fruit en worden al honderden jaren gekweekt in de warme streken van de Middellandse Zee en Azië. Het oogstseizoen voor moerbeien begint eind juni en duurt tot eind augustus terwijl de langwerpige aggregaatvruchten de een na de ander rijpen. Kort voor de start van de oogst van de eerste moerbeien leg je er best een fijnmazig net onderde bomen gespannen, omdat volledig rijp fruit gewoon van de boom v alt. Ze zijn slechts korte tijd houdbaar en moeten snel worden gebruikt of vers worden gegeten. Trouwens, de zaden die erin zitten, kunnen zonder aarzeling worden gegeten. De witte moerbeien smaken zoet en aan de ene kant nogal flauw, de smaak van donkere moerbeien is meestal veel aromatischer, zoetzuur, sappig en braamachtig. De exotische vruchten kunnen worden bewaard in de vorm van moerbeisiroop, jam, moerbeiensap of fruitwijn. Zorgvuldig gedroogde moerbeien kunnen maanden worden bewaard. Naast fructose bevatten de gezonde moerbeien ook antioxidante kleurstoffen, provitamine A, vitamine C en tal van mineralen.
Exotische fruitsoorten zijn trendy en veel kunnen we ook in onze tuinen kweken. Introductie van ongebruikelijke fruitsoorten waar je misschien nog nooit van hebt gehoord.