De mooiste sierwijnen voor in de tuin - we laten je kennismaken met de echte wilde wijn, de maagdelijke wijnstok en de scharlakenrode wijn en geven tips over de juiste aanplant en verzorging.
De nobele wijnstokken (Vitis vinifera subsp. vinifera) die in wijnbouwgebieden worden verbouwd, leveren tafeldruiven op en worden verwerkt tot wijn of sap. Maar wist je dat er ook prachtige sierwijnplanten zijn? Ze zijn geschikt als privacyschermen en voor het vergroenen van muren, vooral vanwege de indrukwekkende herfstkleuren van het gebladerte. Bij ons leest u alles over de mooiste sierwijnen, maar ook hoe sierranken geplant, gekweekt kunnen worden, hoe sierranken op het balkon gekweekt worden en welke sierranken bestaan zonder druiven.
Sierwijn: wat is het en waarvoor wordt het gebruikt?
De zogenaamde sierwijnen zijn via de wijnstokfamilie (Vitaceae) min of meer nauw verwant aan de edele wijnstok. Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen verschillende geslachten: Wilde wijnstok (Parthenocissus), ook wel maagdelijke wijnstok of hekwijnstok genoemd, wilde wijnstok (Vitis vinifera subsp. sylvestris), ook bekend als Wild Vine of Wild Creeper, en Scarlet Vine (Vitis coignetiae), ook bekend als Rusty Vine of Japanese Ornamental Vine is .
Vergeleken met hun familieleden die in de wijnbouw worden gebruikt, dragen sierwijnen bijna nooit druiven, maar ze hebben wel een mooie jurk van bladeren. Ze worden daarom op veel plaatsen gebruikt voor het vergroenen van huismuren, muren en schuttingen, maar ook voor het beschaduwen van terrassen en balkons. De sierwijn groeit van nature aan bomen en kan een behoorlijke omvang en gewicht bereiken. Steigers en latwerk moeten zo zijn ontworpen dat ze geschikt zijn voor de groei van de plant en om het gewicht van de sierrank te kunnen dragen.
Sierranken planten
Het planten van de sierrank is over het algemeen vrij eenvoudig en vindt idealiter plaats tussen maart en oktober. Een zonnige tot gedeeltelijk schaduwrijke standplaats is belangrijk voor de wijn. De bodembehoefte van de sierwijnen is vrij laag en de planten kunnen zich aanpassen aan zowel zand- als leembodems. Alleen te natte grond kan de wijn op den duur beschadigen. Een voedingsrijke, neutrale tot alkalische en redelijk doorlatende grond is echter voordelig voor de meeste sierwijnen als ze jong zijn, anders groeit ze langzamer. De sierwijn is ook niet afhankelijk van een windscherm, integendeel: hij groeit ook goed op windgevoelige locaties en kan zelfs op een latwerk worden gekweekt als een natuurlijk windscherm. Wilde wingerd verdraagt de winter over het algemeen goed en volwassen wijnstokken zijn zeker winterhard tot rond de -20 °C.
Tip: Wilde wijn (Vitis vinifera subsp. sylvestris) houdt van fris tot vochtig bodem - dus zorg moet worden genomen om de watervoorziening te verzekeren.
Graaf een voldoende groot plantgat met een diameter van minimaal 50 cm en een diepte van 50 cm voor de plant. De kluit van potplanten kan lichtjes gekrast worden met een mes om de vertakking te bevorderen voordat de tros onder een kleine hoek in de richting van het latere latwerk in het plantgat wordt geplaatst. Daarna wordt het gat weer opgevuld. In zeer zware gronden is het raadzaam om veel zand en potgrond te mengen voor een betere drainage, terwijl zandgronden worden aangevuld met wat goede kwaliteit grond om de jonge planten te helpen wortel te schieten. Daarnaast wordt de groei na het planten bevorderd door vers substraat, zodat er vanaf het begin een sterke plant ontstaat. Hiervoor is bijvoorbeeld onze Plantura biologische universele aarde geschikt. De samenstelling van compost, houtvezel en voornamelijk organische mest is zeer geschikt voor sierwijn.
Omdat de sierwijn gek is op limoen, is het ook aan te raden om er een dosis limoen door te mengen. Goed vermengd met de bestaande tuingrond biedt de grond optimale omstandigheden voor een gezonde plantengroei. De grond wordt platgetrapt om de bodemafsluiting te creëren zonder de fijne wortels te veel te belasten. Grondig water geven en vochtig houden laat de sierwijn goed groeien. In het begin moeten jonge ranken regelmatig naar de klimhulp worden gebracht en eraan worden vastgemaakt.
Wilde wijn: cultiveren enBezuinigen
Tijdens de groeifase is het bijzonder raadzaam om sierranken in potten te bemesten. Buiten aangeplante sierranken worden doorgaans goed gevoed door de minerale ondergrond en de regen en hebben daarom geen extra bemesting nodig. De plantengroei kan met name worden ondersteund door het toedienen van een langdurige meststof voor nieuwe groei in april en een hernieuwde toediening medio juli. Hiervoor kan bijvoorbeeld onze biologische universele meststof Plantura worden gebruikt, die door het hoge aandeel organische uitgangsstoffen een gezond bodemleven en daarmee een robuuste wortelgroei en een goede nutriëntenbenutting bevordert. Dankzij de langetermijneffectiviteit is een of twee keer per jaar bemesten volledig voldoende. De verdere verzorging van sierwijn is beperkt: een vorm- of uitdunsnede in de nazomer wordt evengoed getolereerd als een radicale snoei tijdens de rustfase in de winter, zodat de sierwijn goed in toom gehouden kan worden.
Sierwijn als privacyscherm op het balkon: Een sierwijn zoals de Vitis vinifera kan ook in een emmer op het balkon. Je kunt het naar boven leiden op een trellis en het gebruiken als een privacyscherm. Er moet echter op worden gelet dat er voldoende ruimte is, want ook sierwijn kan erg groot worden in een vat. Jonge planten kunnen in een pot van 30 bij 30 cm worden geplaatst en elke twee tot drie jaar in een grotere pot worden overgeplant. Plaats een drainagelaag van geëxpandeerde klei of grof grind in de pot, aangezien de sierrank niet goed tegen stilstaand water kan, voordat u de container vult met een hoogwaardige en goed beluchte grond zoals onze Plantura biologische universele aarde. Twee derde van de grond vermengd met ongeveer een derde van het zand resulteert in de optimale bodemgesteldheid voor de sierwijn. Langs een latwerk staat niets de groei van de sierwijn als privacyscherm in de weg, op voorwaarde dat er regelmatig wordt bemest en water wordt gegeven.
De beste geslachten en soorten voor sierwijnen voor de tuin
De verschillende geslachten en soorten sierranken zijn prachtig voor het vergroenen van huismuren, muren enz., maar verschillen soms sterk in uiterlijk en groei. We presenteren de mooiste geslachten en soorten in één oogopslag:
Echte wilde wingerd (Vitis vinifera subsp. sylvestris)
Het archetype van de moderne nobele wijnstok is grotendeelsBijna uitgestorven in Europa vandaag en wordt ook beschouwd als met uitsterven bedreigd in Duitsland. Wilde planten komen alleen voor in de alluviale bossen van de Bovenrijn. Volgens deze criteria moet een licht vochtige, gedeeltelijk schaduwrijke locatie worden gekozen voor het planten van de wilde wijn (Vitis vinifera subsp. sylvestris). Klimmende sierranken zijn uitstekend geschikt voor het vergroenen van muren en vormen handgroot, weelderig groen blad, dat meestal geel wordt in de herfst en zelfs felrood als er veel zonlicht is. Het blad is 3 tot 5 vingerig of gelobd met een witte stijl laurier en v alt in de herfst af, waardoor de plant zomergroen is. Oude planten klimmen tussen de 3 en 10 m hoog met hun dunne bladranken en vertonen een in lengterichting vezelige, opvallende bast. De maximaal 10 mm grote druiven van de echte wilde wijn hangen aan losse bloeiwijzen en worden blauwzwart als ze rijpen. In tegenstelling tot de nobele wijnstok is de bloem van de oorspronkelijke vorm meestal tweehuizig, wat betekent dat mannelijke en vrouwelijke bloemen niet op dezelfde maar op verschillende planten staan. Om fruit te ontwikkelen, moeten een vrouwelijk en een mannelijk exemplaar aanwezig zijn. De witte bloemen bloeien tussen juni en juli.
Is wilde wijnstok giftig of eetbaar? Wilde wijnstok is veilig om te eten. De kleine, zwarte druiven hebben een licht zure smaak, maar worden als zeer aangenaam ervaren.
Maagd (Parthenocissus)
De maagdelijke wijnstok, oorspronkelijk afkomstig uit Noord-Amerika en de gematigde streken van Azië, wordt in Duitsland als een neofiet beschouwd. Hij verschilt in een aantal opzichten van de echte wilde wingerd: hij vormt hermafrodiete bloemen en kan dankzij schijfvormige zelfklevende organen ook op vrij gladde oppervlakken klimmen. Hun bladeren zijn heel, eenvoudig en gelobd of met vingers in 3 tot 7 vouwen. De bloeiwijzen van de maagdelijke wijnstok zijn veel meer vertakt dan die van de wilde wijn, hun blauwzwarte bessen lijken veel op elkaar. Onder goede omstandigheden groeit de plant tot een hoogte van ongeveer 15, meer zelden tot 20 m. De stekelige wijnstok laat in de herfst zijn bladeren vallen en is daarom alleen bladverliezend. Deze soorten en variëteiten moeten worden benadrukt:
- Three Spiked Maidenhair (Parthenocissus tricuspidata) ˈVeitchiiˈ: Ook bekend als Three Spiked Maidenhair ; Jaarlijkse groei tot 2,5 m; bijzonder veranderlijk kleurenspeldrielobbige bladeren, variërend van brons tijdens knoppauze tot bladverliezend tot rood en oranje in de herfst; geelachtig groene bloem; sterk contrast tussen diepblauwe bessen en herfstrode stijl; klimt goed op muren, hekken of een pergola.
- Engelmann's Wine (Parthenocissus quinquefolia) ˈEngelmanniiˈ: Groeit slechts ongeveer 0,5 tot 1 m per jaar; vormt lange, smalle, regelmatig getande bladeren met roodachtige bladstelen tot 15 cm lang; donker bloedrode tot vurig rode herfstkleur.
Is de haarmos-wijnstok giftig of eetbaar? De haarmos-wijnstok is puur een sierplant. De vruchten bevatten een hoog geh alte aan oxaalzuur, dat in grote hoeveelheden milde vergiftigingsverschijnselen bij mens en dier kan veroorzaken, zoals misselijkheid, braken en diarree. Vogels eten graag de bessen.
Tip: Blootstelling aan de zon heeft een beslissende invloed op de herfstbladkleur van alle sierranken en andere loofbomen. Overmatige blootstelling aan de zon produceert meer anthocyanines als bescherming tegen oxidatie door het hoogenergetische licht. Ze lijken ons rood en violet en vormen de herfstkleuren. Een sierwijn op een zonnige standplaats wordt in de herfst kleurrijker.
Scarlet Vine (Vitis coignetiae)
De scharlakenrode wijn (Vitis coignetiae), die inheems is in Oost-Azië, geniet ook steeds meer populariteit bij ons. Het is bijzonder geschikt als natuurlijke schaduwbron op het terras of balkon als het langs een geschikt latwerk wordt geleid. Het is ideaal voor het kweken op pergola's of tuinhuisjes. Hij kan tot 8 m hoog worden en vormt gerimpelde, hartvormige bladeren langs de ranken. Tussen juni en juli draagt hij roestrode bloemen, waaraan hij zijn naam dankt. Hieruit komen in het najaar onopvallende, groene druiven tevoorschijn. Het tot 30 cm grote, dofgroene blad kleurt opvallend herfstgeelrood tot vuurrood met een extra donkerrode nerf. Ze vallen in de herfst net als de andere wilde wijnen.
In één oogopslag: Welke sierwijn past bij mij?
Afhankelijk van de manier waarop deWilde wingerds klimmen omhoog, ze zijn verschillend goed geschikt voor verschillende doeleinden. De verschillende soorten zijn hiervoor geschikt:
- Voor vergroening van muren en gevels zonder klimsteiger is alleen de maagdelijke wijnstok geschikt, omdat deze met zijn zelfklevende organen houvast vindt in kleine scheuren en spleten.
- Alle sierranken groeien goed op klimsteigers, maar de steiger voor de jonge wijnstok moet niet van glad materiaal zijn, maar eerder van ruw materiaal zodat de klevende organen veilig worden geplaatst.
- Alle sierranken zijn geschikt als natuurlijke privacy of zonwering op de pergola of op het dak van het tuinhuisje, maar alleen totdat de bladeren zijn gevallen.
- Als je kinderen en huisdieren in het huishouden hebt, kun je het beste de wilde wingerd of de scharlakenrode wijnstok gebruiken, omdat hun bessen eetbaar zijn.
- De wilde wingerd en de scharlakenrode wijnstok zijn bijzonder geschikt voor zonnige locaties, terwijl de maagdelijke klimplant ook goed groeit op schaduwrijke locaties.
Spreekt de wilde wingerd je aan als privacyscherm, maar wil je wat afwisseling in de tuin? Dan raden we ons speciale artikel aan over de beste privacyplanten voor de tuin en het balkon.